Strona główna - artykuły

Zaczęło się. Panująca od kilku dni pogoda: jasne księżycowe noce, chłodne poranki i suche dni sprzyjają corocznemu wrześniowemu misterium w naszych lasach. Rykowisko. Okres godowy jeleni.

Dla osób postronnych donośny ryk jelenia- byka będzie tylko świadectwem siły przyrody, dla osób wtajemniczonych może dostarczyć wielu informacji. Inaczej ryczą młode byki szukające łań, inaczej starsze, świadome swej siły stadne byki. Inaczej brzmi wyzwanie rzucane rywalowi w walce o chmarę łań, a inaczej głos wydawany po zwycięskim pojedynku. Aby jednak rozumieć „mowę” rykowiska trzeba wiele ranków i wieczorów spędzić w kniei i mieć odrobinę „muzycznego” słuchu.

Od kilkunastu już dni samce jeleni przemierzały większe kompleksy leśne w poszukiwaniu stad łań i cieląt. Najsilniejsze z nich zwane bykami stadnymi starają się zgromadzić wokół siebie jak największą liczbę samic. Bronią wtedy swoich haremów przed konkurentami starając się jednocześnie „odbić” innym bykom ich łanie. W ten prosty – choć czasami brutalny - sposób dokonuje się selekcja naturalna a do rozrodu przystępują tylko najsilniejsi.

Myliby się jednak ten kto uważałby, że byk w czasie rykowiska decyduje o wszystkim. O tym kiedy jelenie ruszą na żer i kiedy wrócą do swej ostoi decyduje najbardziej doświadczona łania – przewodniczka stada zwana licówką. Byk może poruszać się nawet 100-150 m za chmarą. Taki dystans zupełnie wystarczy aby odpędzić w razie potrzeby zbliżającego się rywala. Oczywiście nie każde spotkanie dwu byków kończy się walką. Najmłodsze byki – zwane chłystami i kibicami umkną już na sam odgłos zbliżania się dorosłego stadnego byka. Starsze - gotowe do konfrontacji - długo będą porównywać swoje siły słuchając ryku wydawanego przez rywala. Kiedy uznają iż mają szansę w walce - ruszą do konfrontacji. Walka byków może trwać od kilkunastu sekund do kilkunastu minut. Najszybciej kończą się starcia pojedynczych byków. Kilka uderzeń wieńca i już wiadomo kto w tej rundzie jest silniejszy. Dużo dłuższe jest starcie byka stadnego, który broni swoich łań z konkurentem, pragnącym mu je odebrać. Najdłuższe i najbardziej zacięte są starcia dwu byków, z których każdy posiada chmarę łań. Mimo bardzo groźnie wyglądających walk byków tylko niewiele z nich kończy się tragicznie dla któregoś z konkurentów. Liczne odnogi w normalnie rozwiniętym porożu jelenia sprawiają, że działa ono jako narzędzie ataku i jednocześnie obrony. Poszczególne odnogi zaczepiają się o siebie co powoduje, że ostre zakończenia wieńca zatrzymują się w bezpiecznej odległości od ciała byka. Inaczej dzieje się kiedy do walki stanie stary osobnik któremu po wspaniałym porożu pozostały tylko nie rozgałęzione tyki. Ich ostre, pozbawione odnóg końce łatwo przechodzą przez zasłonę nawet najwspanialszego wieńca. Cios takiego szydła wsparty impetem rozpędzonego ponad 100 kg jelenia może skończyć się zrogowaniem przeciwnika. Innym niebezpieczeństwem jest walka byków na starych śródleśnych łąkach na których pozostały resztki drucianych ogrodzeń. Pasma drutu z każdą chwilą dokładniej opasują wieńce walczących rywali. W pewnym momencie nie mogą się już rozdzielić. Taka walka zawsze kończy się śmiercią obu rywali.

Pilnowanie łań, odpędzanie rywali, a do tego praktycznie całkowita miesięczna dieta - taki tryb życia jest – jak można łatwo się domyślić – bardzo męczący dla byka. Nic więc dziwnego, że bardzo mocno odbija się na jego kondycji. Przed rykowiskiem, byki są w znakomitej formie, mają dużo tłuszczu podskórnego są łojne i kraśne. W czasie rykowiska mogą stracić nawet 10-15 % masy swojego ciała. Są wtedy spadłe. Zaraz po rykowisku byki jak pod działaniem zaklęcia pozornie znikną z lasów i kniei. Dotychczas hałaśliwe i widoczne teraz zaczną się ukrywać i intensywnie żerować aby jak najszybciej odnowić zapasy tłuszczu i jak najlepiej przygotować się do zimy.