Dodano: 15 marca 2006
Sylwetka kowalika jest bardzo charakterystyczna. Jest to ptak krępy, o słabo zarysowanej sylwetce, Ogon mało widoczny – krótki, szyja niewyodrębniona, dziób długi, ostry. Kowalik wielkością przypomina sikorę bogatkę. Barwy kowalika wyróżniają go na tle lasu. Wierzch ciała i skrzydła są koloru szaro-niebieskiego, brzuch i pierś w odcieniach pomarańczowym lub rudym. Kantar (pasek na odcinku od nasady dzioba do oka) koloru czarnego, przechodzi przez czarne oko w pasek zaoczny ciągnący się przez całą długość szyi. Policzki i podgardle białe. Należy jednak pamiętać, że u kowalików kolor policzków i spodu ciała jest zmienny w zależności od regionu występowania. Spód ciała z pomarańczowego może przejść nawet w biały. Podogonie w pomarańczowe i białe plamki.
Ostry, wąski dziób kowalika jest ciemnoszary, nogi również ciemne, krótkie z długim
Ostry, wąski dziób kowalika jest ciemnoszary, nogi również ciemne, krótkie z długim
Kowalik, Sitta europaea | systematyka | Rząd: Wróblowe (Passeriformes) Rodzina: Kowaliki (Sittidae) |
|---|---|
| wygląd | Sylwetka kowalika jest bardzo charakterystyczna. Jest to ptak krępy, o słabo zarysowanej sylwetce, Ogon mało widoczny – krótki, szyja niewyodrębniona, dziób długi, ostry. Kowalik wielkością przypomina sikorę bogatkę. Barwy kowalika wyróżniają go na tle lasu. Wierzch ciała i skrzydła są koloru szaro-niebieskiego, brzuch i pierś w odcieniach pomarańczowym lub rudym. Kantar (pasek na odcinku od nasady dzioba do oka) koloru czarnego, przechodzi przez czarne oko w pasek zaoczny ciągnący się przez całą długość szyi. Policzki i podgardle białe. Należy jednak pamiętać, że u kowalików kolor policzków i spodu ciała jest zmienny w zależności od regionu występowania. Spód ciała z pomarańczowego może przejść nawet w biały. Podogonie w pomarańczowe i białe plamki. Ostry, wąski dziób kowalika jest ciemnoszary, nogi również ciemne, krótkie z długim |
| występowanie | Kowalika spotkamy w całej Europie poza dużymi terenami otwartymi (część zachodniej i północnej Europy). Również występuje w lasach klimatu umiarkowanego środkowej Azji. Kowalik pozostaje w Polsce przez cały rok, trzymając się wszelkiego typu lasów, oraz zadrzewień parkowych i ogrodów. Najchętniej tam, gdzie znajdzie chociaż kilka drzew liściastych, nie unika jednak całkowicie borów lecz jest w nich dużo rzadszy. W górach kowalik jest mniej liczny, chętnie zaś zasiedla doliny rzeczne i okolice z drzewami dziuplastymi. |
| pokarm | Wszelkiego rodzaju owady zbierane na drzewach i w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Także owoce i nasiona. Jesienią wydłubuje miąższ i nasiona z jabłek, czy gruszek. Zapasy wciska w szczeliny kory, bywa, że potem o nich zapomina. W okresie zimowym do ziarna z domieszką tłuszczu będzie przylatywał regularnie, lubi słonecznik, zboża, sezam. Chętnie też skorzysta ze słoninki i zajrzy do karmnika z czystymi nasionami. |
| gniazdo | Kowalik zakłada gniazda w dziupli. Do tego celu musi wykorzystywać istniejące dziuple naturalne lub wydłubane przez dzięcioły. Nie gardzi także budkami lęgowymi. Do wnętrza dziupli nie wnosi piórek i puchu roślin, tylko delikatne łuski z kory sosny, albo suche liście. Układa je w równiutkie, luźne warstewki, jak tort. Lecz zanim to nastąpi kowaliki muszą pomniejszyć otwór wlotowy do dziupli, tak, żeby ledwo dorosły ptak mógł się przecisnąć, a nie dostanie się wówczas do środka żaden drapieżnik. Zatem ptaki zbierają glinę, mieszają ją ze śliną i mozolnie zalepiają otwór wlotowy. Również w budkach lęgowych. Wygładzona glina wysycha i staje się bardzo twarda. Białe jajka w liczbie 6-9 zabarwione gęsto rdzawymi i fioletowymi plamkami wysiaduje samica. Trwa to od 13 do 16 dni najczęściej już w kwietniu. Pisklęta w gnieździe pozostają dość długo, bo ponad 20 dni, a później nadal są karmione przez rodziców. Wówczas młode ptaki pozostają w pobliżu dziupli, przesiadując na gałązkach. |
| uwagi | Młode w okresie, kiedy jeszcze są karmione przez rodziców można bardzo łatwo obserwować. Są one bowiem bardzo ciekawskie i trzymając się razem zbliżają się do człowieka, głośno przy tym pokrzykując. Dopiero pojawienie się rodziców wywołuje zamieszanie i należy się wówczas wycofać. W Europie oprócz kowalika i różnych jego form geograficznych obserwujemy również kowalika korsykańskiego, dużego, skalnego, czy czarnomorskiego. W Polsce jedynie występuje kowalik Sitta europaea. Występowanie tych gatunków w wielu miejscach Europy i Azji pokrywa się z występowaniem Sitta europaea. Różnią się one między sobą detalami ubarwienia, śpiewem i trybem życia. Przykładowo kowalik skalny występuje w górach, również w bardzo wysokich partiach i zamiast po drzewach skacze po skałach. |
| biologia | Ptak, chociaż wielkością niepozorny, jest chyba najbardziej znany wśród ptaków leśnych okresu przedwiośnia. Zanim jeszcze przylecą do nas ptaki migrujące i cały las będzie rozbrzmiewał ich przeróżnymi śpiewami to kowalik wykorzystuje sytuacje i wiedzie prym. W pogodne dni lutego ptak ten już zaczyna śpiew przyciągający partnerkę i wyznaczający granice terytorium. Głośne krzyki kowalika słychać z kilkuset metrów i obserwatorowi trudno uwierzyć, że to taki mały ptak tak głośno krzyczy i zawodzi. Ten donośny głos to nic innego jak proste, przeciągłe tju, tju, tju..., oraz pilu, pilu, pilu... Nawet w okresie śpiewu słowików, pokrzewek i drozdów nadal kowalik jest dobrze słyszalny, chociaż już wtedy odzywa się rzadko. Kowalik jest uzależniony od lasów z drzewami liściastymi, gdzie pracowicie uwija się po konarach i gałęziach. Zimą chętnie odwiedza parki, ogrody, wszędzie tam, gdzie jest wystawiana karma dla ptaków. Unika wysokich partii gór, gdzie i o pokarm trudniej i klimat jest bardziej surowszy. Jego smukłe, długie palce całkowicie zdradzają sposób poruszania się kowalika. Skacze on zwinnie po malutkich gałązkach tak w pozycji pionowej jak sikory, jak i w pozycji poziomej jak dzięcioły. Również jest to jedyny gatunek poza dzięciołami, który potrafi skakać przez dłuższy czas po pniu głową w dół. Jednak tylko on potrafi przemierzyć cały pień schodząc głową w dół od szczytu drzewa do samej ziemi. Zręcznie uwija się również w liściach leżących na ziemi oraz w liściach koron drzew. Zgrabnie wydłubuje pokarm z pomiędzy kory drzew oraz zbiera go z liści i gałązek. Ptak ten nie potrafi wykłuwać dziupli, jego stukanie dziobem może jedynie doprowadzić do rozkruszenia kory i poluzowania drewna. Zimą kowalik jest towarzyski i obserwujemy go w pobliżu stadek wspólnie żerujących sikor i pełzaczy. Jednak jest to zazwyczaj jeden, dwa osobniki. Nie można tu mówić o stadku kowalików. Opracowanie: Danuta Pepłowska |
| piśmiennictwo |
Komentarze
danuta zywiczka@gazeta.pl
23 marca 2009
z opisu jego wyglądu domniemam, że przylatuje do mojego karmnika dla sikorek ale nie jest kolorowy, raczej w tonacji szarej.Czy to może być kowalik?
małgorzata Materska oczko0@pozta.onet.pl
21 kwietnia 2008
mam pytanko a jaki jest lot kowalika? dynamiczny? furkoczacy?
