Dodano: 0 0000
Pękaty ptak, mniejszy od kaczki krzyżówki, z małym sterczącym ogonem, cienką szyją i delikatną głową. Dorosła łyska jest ubarwiona cała na czarno z kontrastową białą płytką na czole, oraz białym dziobem. Dziób jest ostry i dość wąski. Biała płytka na czole jest widoczna z daleka i jest to cecha charakterystyczna tego gatunku. U samca jest ona większa niż u samicy. Nogi łyski są zielono-szare, a ich cechą wyróżniającą spośród innych gatunków jest rządek płatków skórnych wyrastających wzdłuż palców. Nie są to błony pławne, lecz rosnące oddzielnie płatki. Oko dorosłej łyski jest czerwone.
Łyska, Fulica atra | systematyka | Rząd:Żurawiowe (Gruiformes) Rodzina: Chruściele(Rallidae ) |
|---|---|
| wygląd | Pękaty ptak, mniejszy od kaczki krzyżówki, z małym sterczącym ogonem, cienką szyją i delikatną głową. Dorosła łyska jest ubarwiona cała na czarno z kontrastową białą płytką na czole, oraz białym dziobem. Dziób jest ostry i dość wąski. Biała płytka na czole jest widoczna z daleka i jest to cecha charakterystyczna tego gatunku. U samca jest ona większa niż u samicy. Nogi łyski są zielono-szare, a ich cechą wyróżniającą spośród innych gatunków jest rządek płatków skórnych wyrastających wzdłuż palców. Nie są to błony pławne, lecz rosnące oddzielnie płatki. Oko dorosłej łyski jest czerwone. |
| występowanie | Cała Europa poza krajami skandynawskimi, oraz duża część Azji, również z pominięciem najzimniejszych północnych rejonów. Łyska jest spotykana często, głównie na odkrytych zbiornikach wodnych z bogatą roślinnością. Także na niewielkich stawkach w parkach miejskich. Unika wód płynących. Do niedawna łyska była tak liczna, że w okresie jesiennym spotykano stada tych ptaków liczące kilka tysięcy osobników. Obecnie łyska jest już mniej liczna, jednak na niektórych zbiornikach wodnych nadal osiąga liczebności kilkutysięczne. Jest to zjawisko lokalne, dotyczące głównie stawów Milickich i rozlewisk doliny Narwi. Literatura z lat 70-80-tych podaje, że łyskę obserwować można właściwie na każdym zbiorniku. Obecnie nie jest to już takie pewne. Nie obserwowałam łyski od lat na wielu jeziorach, gdzie kiedyś zawsze występowała. Ale nadal jest to ptak spotykany, w wielu miejscach. Przyczyną spadku liczebności jest prawdopodobnie drapieżnictwo norki amerykańskiej. Z przyjściem mrozów, gdy wody skuje lód ptaki te przemieszczają się, żeby przetrwać najgorsze warunki u wybrzeży Morza Śródziemnego po jego południowej, jak i północnej stronie. Jednak łyska, jeśli ma dogodne warunki nie opuszcza miejsca lęgowego na zimę. Wystarczy, ciepły zbiornik wodny i łagodna zima. |
| pokarm | Łyska odżywia się głównie roślinnością wodną, którą wyławia wyrywając swoim ostrym dziobem. Wydziobuje tez korzonki z płycizny i obgryza młode listki i pędy. Do tego zjada wszelkiego rodzaju bezkręgowce, w tym larwy owadów i ślimaki. |
| gniazdo | To stabilna platforma złożona z roślinności wodnej. Najczęściej umieszczone jest wśród roślinności przybrzeżnej, w turzycach, czy na kępie suchych trzcin. Bywa, że jest całkowicie odsłonięte. Łyski zakładają gniazdo już w marcu-kwietniu i często nie są w stanie przewidzieć, jak wysoka i gęsta roślinność wyrośnie w wybranym miejscu. Platforma gniazdowa jest trwała i nie poddaje się wiatrom prądom wodnym. Platforma jest kształtu stożkowatego i na jej szczycie ptaki formują cos na wzór niecki, gdzie złożone będą jaja. Gniado budują oba ptaki. Samiec dodatkowo buduje mniejsza platformę, która będzie przeznaczona do odpoczynku. Samica składa około 8 jaj w kolorze kremowym z drobnym brązowym kropkowaniem. Wysiadują obydwa ptaki na zmianę przez okres około 21-24 dni. Łyski mogą w razie potrzeby przystąpić do ponownego lęgu. Dzieje się tak wówczas, gdy pierwszy lęg utracą. Jest to dość częste zjawisko. Drugi a w razie potrzeby i trzeci lęg mogą składać w tym samym miejscu, lub budując nowe gniazdo. Bywa tez tak, że dwie samice składają jaja do jednego gniazda, lub samica, która utraciła jaja i gniado, podrzuca kolejne zniesienie do innego gniazda i nie koniecznie będzie to gniazdo innej łyski. Instynkt podrzucenia jaja jest tak silny, że samica często podrzuca je do najbliższego gniazda jakie znajdzie, nie sprawdzając nawet, czyje to gniazdo jest. Młode tuż po wykluciu są bardo aktywne i od razu wyskakują do wody. Jeśli jeszcze nie wszystkie się wykuły, wówczas pisklętami zajmuje się samiec, a samica nadal wysiaduje. Pisklęta są tak ubarwione, że zauważy je każdy, nawet z daleka. Głowa piskląt jest pokryta delikatnym, sterczącym na wszystkie strony puchem w kolorze krwisto-pomarańczowym. Dodatkowo szyja jest żółta, a na czubku głowy puch ma fioletowe końcówki. Powoduje to, że pisklęta, których pozostałe ubarwienie jest zresztą czarne, wyglądają jak małe diabełki. Po przepierzeniu młode są już mniej widoczne. Upierzenie mają ciemnoszare z rozjaśnieniami na policzkach. Nie posiadają jeszcze białej płytki na czole, lecz już pojawia się jej zarys. |
| ochrona | Gatunek uwzględniony w Dyrektywie Ptasiej, Art. 4.2 załącznik II. Ochronie podlegają tereny gdzie spotykamy łyski: ujścia rzek, zalewy i jeziora przymorskie, duże płytkie zatoki, zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic, starorzecza i naturalne zbiorniki eutroficzne – Dyrektywa Siedliskowa, załącznik I. W Polsce gatunek (Dz U z 2001 r. Nr 43, poz. 488 ze zm, Dz U z 2004 r. Nr 76, poz. 729). Status zagrożenia w Europie S, gatunek niezagrożony, którego status ochronny jest prawdopodobnie odpowiedni. Konwencja Berneńska: załącznik III, konwencja Bońska: załącznik II. Zagrożenia: Niszczenie szuwarów i trzcinowisk przybrzeżnych, osuszanie zbiorników wodnych. Pogłębianie stawów rybnych, oczyszczanie ich brzegu z roślinności i wyrównywanie linii brzegowej. Zanieczyszczenia wód przybrzeżnych Bałtyku, zatok morskich. Dodatkowym zagrożeniem jest nadmierna ilość norki amerykańskiej, a także jenota i ptaków krukowatych. Wszelkie zmiany wypłaszające łyski z zatok morskich w czasie zimowania, czyli budowa elektrowni wiatrowych, stawianie platform wiertniczych, czy nadmierny rozstaw sieci rybackich. |
| uwagi | Często łyski są brane za kaczki, chociażby z tego względu, że przebywają w ich towarzystwie. Jednak jest to całkiem inny rząd ptaków i wprawny obserwator zauważy liczne różnice w budowie tych ptaków. Nie doszukujmy się również w łysce podobieństwa do żurawia, mimo przynależności do tego samego rzędu. W Polsce jest to ptak łowny. |
| biologia | Ptak wszędobylski, przebywający i na dużych jeziorach i na małych sadzawkach. Ciągle w ruchu, nurkujący raz za razem. Jeśli łyska chce przemieścić się w odleglejsze miejsce zbiornika wodnego, na którym żeruje, wówczas rozpędza się i machając skrzydłami biegnie po wodzie. Robi przy tym mnóstwo hałasu. Jednak jest to metoda skuteczna i w stadzie ptaków, co i rusz któryś „biegnie” po wodzie. Pływając łyska przebiera nieśpiesznie nogami, kiwając rytmicznie głową w przód i w tył. Ptak ten cały czas nurkuje w poszukiwaniu pokarmu. Jednak samo nurkowanie nie jest domeną łyski. Może ona zanurzyć się tylko na chwilę i dość płytko. Po chwili woda wypiera ja na wierzch. Ale łyska powtarza tę czynność regularnie i z zapałem. Chętnie tez brodzi po płytszej wodzie, bywa, że wychodzi na ląd, gdzie porusza się dość sprawnie. Przebywając w roślinności wodnej często odzywa się głośnym „kiw, kiw”. Wystraszona wydaje pisk. Ptaki w okresie pozalęgowym chętnie przebywają razem tworząc stada złożone z dorosłych i młodych ptaków. Opracowanie: Danuta Pepłowska-Marczak |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Krzysztof Polański kindzal-89@o2.pl
16 kwietnia 2007
witam,
jeżeli masz zdjecia jaj łyski to przeslij mi na maila :
kindzal-89@o2.pl
znalazłem gniazdo i właśnie ustawiłem szałas niedaleko, mimo tego chciałbym zobaczyć jak wyglądają, bo te ( jest ich 7) są barwy jasno-pomaranczowo-beżowej z cetkami koloru ochrowego wpadajacego w czerwień
pozdrawiam
krzysztof polański
PS
lub pokaż( je jak masz oczywiście ) na tej stronie
mariusz mazurczak m_mazurczak@gazeta.pl
28 września 2004
Z moich obserwacji:
Nieliczne osobniki zimuja na J.Drwęckim w Ostródzie/ część niezamarznięta/ wczesną wiosnaą na przelotach stada do 300 osobników.
