Dodano: 0 0000
stare ptaki mają wierzch ciała szaropopielaty, spód jasny w poprzeczne, faliste prążki (bardzo dla niego charakterystyczne, takie same występują jeszcze z krajowych u krogulca i sokoła wędrownego). Podogonie zdobią szersze, ciemne paski z jasną plamą u nasady. Sterówki zakończone wachlarzowato (w przeciwieństwie do podobnego krogulca). Nad okiem charakterystyczna szeroka, biała brew. Tęczówka jaskrawożółta (u starych samców ognista). Cała sylwetka z krótszymi skrzydłami w stosunku do tułowia i dość długim ogonem, w porównaniu np. ze zbliżonym do jastrzębia rozmiarami myszołowem.
Młode jastrzębie mają wierzch ciała bardziej brązowy i przede wszystkim zamiast falistych prążków, plamki w kształcie spadających kropel wody. Sylwetka, tęczówka i brew nad okiem takie same jak u starych ptaków (Haber, Nunberg 1956).
Młode jastrzębie mają wierzch ciała bardziej brązowy i przede wszystkim zamiast falistych prążków, plamki w kształcie spadających kropel wody. Sylwetka, tęczówka i brew nad okiem takie same jak u starych ptaków (Haber, Nunberg 1956).
Jastrząb gołebiarz, Accipiter gentilis | systematyka | Rząd: szponiaste - Falconiformes Podrząd: jastrzębiowce - Accipitires Rodzina: jastrzębiowate - Accipitridae |
|---|---|
| wygląd | stare ptaki mają wierzch ciała szaropopielaty, spód jasny w poprzeczne, faliste prążki (bardzo dla niego charakterystyczne, takie same występują jeszcze z krajowych u krogulca i sokoła wędrownego). Podogonie zdobią szersze, ciemne paski z jasną plamą u nasady. Sterówki zakończone wachlarzowato (w przeciwieństwie do podobnego krogulca). Nad okiem charakterystyczna szeroka, biała brew. Tęczówka jaskrawożółta (u starych samców ognista). Cała sylwetka z krótszymi skrzydłami w stosunku do tułowia i dość długim ogonem, w porównaniu np. ze zbliżonym do jastrzębia rozmiarami myszołowem. Młode jastrzębie mają wierzch ciała bardziej brązowy i przede wszystkim zamiast falistych prążków, plamki w kształcie spadających kropel wody. Sylwetka, tęczówka i brew nad okiem takie same jak u starych ptaków (Haber, Nunberg 1956). |
| występowanie | głównie starsze lasy o rozluźnionym drzewostanie w pobliżu łąk, pół uprawnych itd. Jesienią i zimą częściej spotykany na otwartych terenach (Haber, Nunberg 1956). |
| pokarm | najchętniej poluje na gołębie (stąd druga nazwa gołębiarz). Poza tym łapie inne ptaki (ok. 85% pożywienia) np. sójki, wrony, kawki, drozdy, kuropatwy oraz ptactwo domowe. Ze ssaków (ok. 15 % składu pokarmu) odławia np. wiewiórki, zające, króliki a nawet drobne gryzonie (Haber, Nunberg 1956). |
| gniazdo | buduje na skraju lasu, jak i w jego głębi. Umieszcza przy pniu, w środkowej partii koron drzew. Zbudowane jest ze świeżych gałązek, na brzegach przystrojone zielonymi gałązkami sosny czy świerka. Niewielkie wgłębienie wyścieła suchymi trawami. Średnica gniazda ok. 60-80 cm a wys. ok. 50 cm (Jabłoński, Gotzmann) w czerwcu 2005 r. namierzyłem gniazdo jastrzębia w niewielkim lasku rosnącym nad stawem rybnym. Położone było bliziutko leśnej ścieżki, a z drugiej strony graniczyło z młodnikiem. Gołębiarz zbudował je na sośnie, na wys. ok. 10 m. przy pniu. Oparte na trzech rozwidlających się konarach ogólnym wyglądem („uwite” z mniejszych gałązek) i rozmiarami niczym specjalnym nie różniło się od zniesienia myszołowa. Nawet początkowo brałem je za gniazdo naszego najliczniejszego drapieżnego ptaka … dopóki pod gniazdem nie znalazłem dwóch kości grzebieniowych, siwych piór pasujących kolorytem do gołębia i obrączek jakimi znakuje się niewątpliwie gołębie: gumowej żółtej oraz niebieskiej plastykowej. Tu niewątpliwie został oskubany niejeden gołąb na lunch dla młodych. I to są właśnie charakterystyczne ślady dla jastrzębiego gniazda. |
| ochrona | jest ptakiem objętym całkowitą ochroną gatunkową, choć bez stref ochronnych wokół gniazd. Liczebność par w Polsce ocenia się na 3500-5000 (Komitet Ochrony Orłów; 2002 r.). |
| jaja | w połowie albo pod koniec kwietnia samica składa zwykle 3 (czasami 2-4) jaja w odstępach 2-4 dniowych. Jaja białe o barwie siwozielonkawej, później w oliwkowe lub jasnobrązowe, tłuste plamy pochodzące od ciała wysiadującej samicy. Wymiary: 58x47 mm. Oboje rodzice wysiadują od pierwszego, czasami drugiego jaja, bardzo twardo. Głównie siedzi jednak samica przez ok. 35-38 dni. Pisklęta są początkowo okryte czysto białym puchem o odcieniu perłowym. Po 41-43 dniach opuszczają zniesienie. Wysiadującą samicę nie płoszy nawet uderzenie kijem w pień drzewa. Poza gniazdo wystaje długi ogon, co jest dość charakterystyczne (Haber, Nunberg 1956). |
| biologia | jastrząb podobnie jak jego kuzyn krogulec jest ptakiem skrytym. W okresie lęgowym żyje głównie w lesie, na polach pokazuje się częściej jesienią łowiąc ptactwo na przelotach, a potem przenosi się do domowych zagród, gdzie sieje spustoszenie wśród drobiu.
Często lata nisko, wykorzystując różne osłony jak np. leśne rowy. Zręcznie manewruje między gałęziami w lesie, w czym pomaga mu stosunkowo długi ogon. Jest samotnikiem, tylko w okresie godowym łączy się w pary. Poluje samotnie, jest najmniej wyspecjalizowanym łowcą (to znaczy, że moze zatakowac w powietrzu, na ziemi, na wodzie, w gęstwinie leśnej czy na otwartej przestrzeni). Jest więc wszechstronnym w polowaniu drapieżnikiem. Złowioną zdobycz skubie z pierza i zjada w ukryciu. Resztki większych ofiar, np. zajęcy zostawia do następnego dnia Haber, Nunberg 1956).
„Jastrzębie lubią też przesiadywać na świerkach przy leśniczówce (przypisek autora)”. [ z własnych, pierwszych obserwacji ... Od paru ładnych sezonów zajmuję się drapolami, widziałem orły, sokoły i parę innych drapieżny ptaków. Ale jeszcze nigdy jastrzębia słynącego ze skrytego trybu życia …Aż do dziś, kiedy ostatecznie upewniłem się, że odkryte niedawno przeze mnie gniazdo należy właśnie do gołębiarza. Oto jak wyglądało moje pierwsze bliskie spotkanie „trzeciego stopnia” z jastrzębiem … Popołudniowe słońce przebija się przez korony sosen. Piękny widoczek. Aż tu nagle słyszę nieco płaczliwe nawoływanie jastrzębia w okolicy gniazda. Jego głos przypomina myszołowa, ale jest twardszy bez tego charakterystycznego przeciągniętego hijeee … Zastanawiam się, jak podejść bestię i nagle doznaję olśnienia: kiedyś gdzieś wyczytałem, że ptaki najbardziej boją się istot dwunożnych. Więc cały dowcip polega na tym, żeby oszukać gołębiarza, że wcale nie należę do tego paskudnego gatunku, który chodzi na dwóch nogach. Najpierw rozejrzałem się dyskretnie dookoła, czy teren jest czysty…Był … No to do roboty. Klękam i podpieram się rękoma. I tak „na pieska” świńskim truchtem podchodzę sobie jastrzębia. Drapieżny ptak odzywa się od czasu do czasu, więc nie mam kłopotu z namierzeniem „celu”. Wreszcie jestem bliziutko gołębiarza. Dochodzę do wniosku, że już czas na użycie optyki. Teraz klękam, przykładam lornetkę do oczu i … jastrząb zrywa się z „okrzykiem” z gałęzi. Aż w mordę, wystarczyło na chwilę się wyprostować… Wszystko szło dobrze dopóki byłem „na czworakach”. A więc ta teoria działa !! Teraz już bez żadnych ceregieli nie udając „nie człowieka” wychodzę z lasu na małą polankę. Gołębiarz jest tuż nade mną, nad wierzchołkami drzew. I choć ma rozmiary myszołowa ( zapewne samica ), to sylwetka jego jest delikatniejsza z dłuższym ogonem. Spód ciała na tułowiu i skrzydłach zdobiły te chyba najbardziej charakterystyczne ciemne, prążki na jasnym tle. Zwróciłem szczególną uwagę na sterówki z ciemnymi przepaskami biegnącymi w poprzek. Po rozłożeniu były wyraźnie wachlarzowato zakończone. I to mnie ostatecznie upewniło, ze nie patrzę na krogulca, bo u tego mniejszego kuzyna jastrzębia ogon jest zakończony prościutko, jakby przycięty przy linijce. Jastrząb przelatywał i krążył zwinnie nad sosnami odzywając się głośno i podobnie do myszołowa, lecz bardziej twardo. A po chwili dołączył do niego drugi „prążkowany”, więc pewnie od pary. Gołębiarze przez chwilę goniły się, jak kruki: jeden siedział drugiemu na ogonie, wykonywały niespokojne zwroty. Potem gdzieś zniknęły za drzewami ...] |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Mateusz Matek16-1990@wp.pl
11 października 2009
witam,choduje gołebie i jastrząb gołębiarz jest codziennie ale gdy tylko zobaczy człowieka rezygnuje z polowania ,no chyba ze jest bardzo głodny wtedy nie zwraca uwagi na moje krzyki ,gwizdy itp.
marcin mistrze56@wp.pl
29 czerwca 2008
czesc gdzie mozna znalezc gniazdo jastrzebia bo ja szukałem i nie mogłem znalezsc
klrzysiek krzysztof779@wp.pl
11 marca 2008
witaj jestem krzysiek i chciałbym sie zapytac czy masz jeszcze te obraczki co podałes na odkrywcy bardzo pilne albo jak masz inne to napisz intersują mnie bardzo krzysiek
