Dodano: 0 0000
trochę mniejsza od bociana. Stare ptaki mają wierzch głowy i szyję białe. Nad okiem ciemna opaska. Z tyłu pęk wydłużonych, czarnych piór, tzw. czub. Wierzch ciała siwopopielaty, spód biały z podłużnymi, czarnymi pasami (taki sam pas występuje na przedniej części szyi). W okresie godowym pióra na wolu ozdobnie wydłużone. Dziób sinawożółtawy, oczy zielonkawo-żółte. Cechą charakterystyczną czapli jest słabo rozwinięty gruczoł kuprowy, który został zastąpiony przez pęk piór puchowych (w formie gąbczastych poduszeczek) na piersi i grzbiecie. Wytwarzają one tzw. puder spełniający to samo zadanie, co łój z gruczołu kuprowego.
Czapla siwa, Ardea cinerea | wygląd | trochę mniejsza od bociana. Stare ptaki mają wierzch głowy i szyję białe. Nad okiem ciemna opaska. Z tyłu pęk wydłużonych, czarnych piór, tzw. czub. Wierzch ciała siwopopielaty, spód biały z podłużnymi, czarnymi pasami (taki sam pas występuje na przedniej części szyi). W okresie godowym pióra na wolu ozdobnie wydłużone. Dziób sinawożółtawy, oczy zielonkawo-żółte. Cechą charakterystyczną czapli jest słabo rozwinięty gruczoł kuprowy, który został zastąpiony przez pęk piór puchowych (w formie gąbczastych poduszeczek) na piersi i grzbiecie. Wytwarzają one tzw. puder spełniający to samo zadanie, co łój z gruczołu kuprowego. |
|---|---|
| występowanie | rzeki, jeziora, mokradła, bagna, stawy (min. hodowlane), pola uprawne. U nas w czasie wędrówek jesiennych i wiosennych, oraz po wylocie młodych z gniazd ( VII ) można ją spotkać praktycznie wszędzie, gdzie istnieje jakiś zbiornik wodny. Najliczniejsza jest na Mazurach i Pomorzu Zachodnim. |
| tryb życia | [z własnych obserwacji: Widuję je czatujące głównie nad wodą: na brzegach, min. pod osłoną krzaków, na środku np. rzeki - na piaszczystej wysepce czy płyciźnie. Na drzewach rosnących min. nad małymi bajorkami (niekiedy w towarzystwie czapli białych, które czasami przeganiają). A także na polach. Stoją tam najczęściej w małych grupach.. Żerują również przy kolektorach ścieków (w Toruniu na martwej Wisełce) wyłapując chyba odpady, resztki jedzenia, a może martwe ryby . Ostatnio na Drwęcy czapla siwa „zacumowała” w przybrzeżnych zaroślach. Czatowała skłaniając lekko głowę ku wodzie, raz wyciągając, to znów nieco uginając szyję. Poza tym stała w bezruchu wpatrując się w powierzchnię Drwęcy. W pewnej chwili tak wykręciła szyję, że jednym okiem łypnęła na niebo, a drugim na lustro wody ustawiając tym samym dziób niemal równolegle do rzeki. Takie zachowanie można wytłumaczyć właściwościami siatkówki: na jej dolnej części (mniej czułej) odbija się obraz nieba, a na górnej (bardziej czułej) rejestruje się z kolei widok z dołu, np. ziemi czy wody. Jednym słowem obrazy skupiają się na siatkówce na krzyż. Jeśli czapla chciała np. uważniej obejrzeć niebo, czy nie zbliża się drapieżnik lub jakieś inne zagrożenie, to starała się tak ustawić oko, żeby przerzucić obraz nieba na dolną, czyli bardziej czułą część siatkówki. Tak mogło być, choć niewykluczone, że zainteresowało ją coś w wodzie i stąd to wykręcanie szyi. A wracając do jej czatowania, to nie potrwało ono już długo, bo po mniej więcej pół godzinie odezwał się kruk. Raz, drugi i na tyle jego krakanie zaintrygowało czaplę, że wreszcie rozwinęła skrzydła i poleciała w stronę skąd dobiegało krucze biadolenie. Przypadek czy rzeczywiście kruk odciągnął czaplę z łowiska? Ciekawe zachowania można zaobserwować, kiedy wypatrują zdobyczy np. w słoneczne dni: wówczas niekiedy rozwijają skrzydła i lekko osłaniają nimi głowę, zapewne w ten sposób rzucając cień na wodę lub ziemię. Od wielu innych ptaków i chyba wszystkich krajowych różnią się w locie ugiętą szyją na kształt spłaszczonej litery „S”]. Czapla chodzi długim posuwistym krokiem, rytmicznie kiwając głową w przód i w tył. Rybę chwyta uderzając dziobem w wodę, jak harpunem. Nie krąży w przeciwieństwie do np. zbliżonego do niej wielkością bociana. Nie jest lubiana przez rybaków ze stawów hodowlanych, ale jest tam źle oceniana. Ostatnie badania ornitologów obaliły mit o zjadaniu przez czaplę ponad 1 kg ryb na dobę, w rzeczywistości jest to 330-500 g. W stawowej hodowli karpia główną przyczyną śmiertelności są choroby posoczniczy i zgorzeli skrzelowej. Czapla zaś usuwa ze środowiska zarażone i osłabione ryby, hamując epidemię takich chorób. Za kompletną więc pomyłkę należy uznać dawne pomysły wypłacania premii za zabitą czaplę, np. na dowód dostarczając nogę ptaka (fakty z 1984 r.). Samice są dojrzałe płciowo po roku od wyklucia, a samce po dwóch latach. |
| pokarm | dla przykładu podam analizę 200 przewodów pokarmowych czapli przeprowadzoną na Węgrzech. I tak okazało się, że zjada głównie ryby (40,1%) – w kolejności ilościowej: karp, ukleja, karaś, okoń, szczupak, wzdręga; owady (25,1%) – głównie chrząszcze wodne; żaby i płazy bezogoniaste (20,3%); drobne ssaki (14,5%) – rzęsorek, kret, karczownik, nornik. |
| gniazdo | najczęściej zakłada w koloniach, tzw. czaplińcach. Tam jedno drzewo dźwiga przeciętnie 3 gniazda, choć niekiedy i ... 25! Drzewo „pod gniazdo” musi być wysokie, rosnące w spokojnej okolicy na brzegu lasu, wysepce lub w niewielkim zadrzewieniu. W Europie Wschodniej, w tym Polsce, gnieździ się także wśród trzcin, wysokich traw czy wprost na ziemi. Wyjątkowo nawet w centralnie położonych parkach (np. w Londynie, Amsterdamie), czy budynkach. Czaplińce są zwykle położone dość blisko żerowisk, choć bywa, że odległość ta wynosi 18 czy 31 km. Jedne lęgowisko może być używane przez czaple nawet ... kilkadziesiąt lat! |
| ochrona | ok. 8 tys. par. Czapla jest zwierzyną łowną na stawach hodowlanych w VII i VIII |
| jaja | pod koniec marca lub kwietnia 3-5 bladoniebieskich jaj znoszonych co drugi dzień (ostatnie nawet z dłuższą przerwą). Pisklęta są typowymi gniazdownikami. Na szczególną uwagę zasługuje rytuał dokarmiania polegający na pociąganiu za dziób starych czapli przez młode, by wywołać u swych rodziców odruch wymiotny. Wówczas pokarm jest zwracany na dno gniazda. Karmią oboje rodzice. Po 50 dniach czaple zaczynają latać. Od lipca stają się samodzielne. Czapla wyprowadza do 3 lęgów rocznie w przypadku zniszczenia poprzedniego. Normalnie jeden lęg. Dlatego świeże jaja w gnieździe można znaleźć nawet w czerwcu. |
| uwagi | główne źródło: dr Józef Witkowski – „Przyroda Polska – Czapla siwa” nr 5/1984 r. oraz „Zoologia dla leśników” – A. Haber, M. Nunberg. |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Kyan jawa350lux@wp.pl
12 września 2005
znalazłem ogromny czapliniec, ok.50 może więcej gniazd. Wspaniały widok ,niedaleko Iławy
Asan strass@wp.pl
29 sierpnia 2005
znalazlem czaplę siwą z otwartym zlamaniem skrzydla. w ranach zagniezdzil sie setki larw muszych. co mam robic? zawiozlem ja do weterynarza oczyszczono rane. jutro amputuja skrzydlo czapli. nie wiem czym ja karmic.
Mariusz Mazurczak m_mazurczak@gazeta.pl
29 grudnia 2004
Z własnych obserwacji:
Przy niezamarzniętym jeziorku - stawie przy drodze Lubawa - Toruń tuż za m. Lubawa zimująca czapla siwa.
Ma sie bardzo dobrze i nie jest lękliwa. Obserwowana jeszcze 28.12.2004r
