Dodano: 30 maja 2007
Ciało pijawki jest silnie wydłużone, w okresach głodu spłaszczone grzbieto-brzusznie, u osobników średnio najedzonych po stronie grzbietowej silnie wypukłe, zaś po stronie brzusznej wklęsłe. Po całkowitym najedzeniu, ciało pijawki lekarskiej staje się silnie walcowate. Okolica głowowa jest nieco szersza od reszty ciała. Przyssawka przednia stosunkowo wąska, przyssawka tylna szersza od przyssawki przedniej, jednak jej średnica jest mniejsza od największej szerokości ciała. Na powierzchni ciała pijawki podrażnionej lub wyjętej z wody, pojawiają się drobne brodaweczki pokrywające całe ciało. Na grzbietowej stronie ciała znajduje się 8 szeregów drobniutkich płaskich brodawek segmentalnych, które dzięki swojemu metamerycznemu rozmieszczeniu pozwalają na łatwiejszy podział ciała na somity. Ogólna ilość pierścieni w typowym przypadku wynosi 103. Posiadają 5 par oczu położonych od II do VI somitu.
Pijawka lekarska, Hirudo medicinalis | systematyka | Typ: pierścienice (Annelida) Gromada: pijawki (Hirudina) Rząd: Arhynchobdellida Rodzina: pijawkowate (Hirudinidae) Rodzaj: pijawka (Hirudo) Gatunek: pijawka lekarska (Hirudo medicinalis) |
|
|---|---|---|
| wygląd | Ciało pijawki jest silnie wydłużone, w okresach głodu spłaszczone grzbieto-brzusznie, u osobników średnio najedzonych po stronie grzbietowej silnie wypukłe, zaś po stronie brzusznej wklęsłe. Po całkowitym najedzeniu, ciało pijawki lekarskiej staje się silnie walcowate. Okolica głowowa jest nieco szersza od reszty ciała. Przyssawka przednia stosunkowo wąska, przyssawka tylna szersza od przyssawki przedniej, jednak jej średnica jest mniejsza od największej szerokości ciała. Na powierzchni ciała pijawki podrażnionej lub wyjętej z wody, pojawiają się drobne brodaweczki pokrywające całe ciało. Na grzbietowej stronie ciała znajduje się 8 szeregów drobniutkich płaskich brodawek segmentalnych, które dzięki swojemu metamerycznemu rozmieszczeniu pozwalają na łatwiejszy podział ciała na somity. Ogólna ilość pierścieni w typowym przypadku wynosi 103. Posiadają 5 par oczu położonych od II do VI somitu. | |
| ubarwienie | Ubarwienie H. medicinalis jest bardzo urozmaicone i zróżnicowane, ale wykazuje charakterystyczny rysunek.. Tło zwykle ma barwę oliwkową, szaro-zielona lub ciemno brązowa. Strona brzuszna jest jaśniej ubarwiona od strony grzbietowej, gdzie niegdzie pokryta czarnymi plamami o metamerycznym ułożeniu. U wielu osobników pijawki lekarskiej czarne plamy na brzusznej stronie ciała są rozmieszczone nieprawidłowo, a niekiedy są tak duże że tworzą czarne tło. Typowo ubarwiony osobnik ma na grzbiecie 6 wąskich żółto-pomarańczowych pasów. Pasy pierwszych dwóch par są proste i ograniczone z boków niemal liniami prostymi. Na grzbietowej stronie ciała pijawki lekarskiej znajdują się także czarne plamki, mogą mieć one kształt zaokrąglony lub wydłużony. Niekiedy plamki ulęgają tak silnemu wydłużeniu że przypominają niemal czarne linie obrzeżone z boków na pomarańczowo-żólto. Obok osobników posiadających wyżej opisane ubarwienie istnieje cały szereg osobników o ubarwieniu pośrednim. | |
| występowanie | Trudne jest poznanie pierwotnego rozmieszczenia gatunku, gdyż już kilka wieków przed rozpoczęciem naszej ery pijawka lekarska stosowana była do celów medycznych. Z tego też powodu zwierzęta te podlegały częstemu importowi i eksportowi, a populacje niejednokrotnie były silnie eksploatowane. H. medicinalis jest gatunkiem palearktycznym notowanym niemal w całej Europie (nie notowana z północnej Skandynawii i Islandii), wschodniej i środkowej Azji oraz w Afryce. W Polsce występuje na nielicznych, rozrzuconych na terenia całego kraju (za wyjątkiem Karpat i Sudetów) stanowiskach. Pijawka lekarska spotykana jest w drobnych zbiornikach wodnych: stawach, torfiankach, jeziorach, zbiornikach położonych wśród łąk, w starorzeczach, stawach i rowach. Rzadziej obserwować można ją w rzekach o powolnym nurcie i w strumieniach. Jej występowaniu sprzyjają zarośnięte wilgotne obrzeza stwarzające możliwości do składania kokonów. |
|
| pokarm | Pijawka lekarska żywi się krwią kręgowców. Młode osobniki żywią się głównie krwią traszek oraz płazów bezogoniastych. Osobniki dorosłe atakują przede wszystkim kręgowce stałocieplne, w tym człowieka jeżeli nadarzy się im taka sposobność. Mogą głodować nawet do 2 lat. H. medicinalis należy do pijawek szczękowych. Jej gardziel zaopatrzona jest w 3 twarde, naskórkowate szczęki. Na zewnętrznej krawędzi szczęk znajduje się pojedynczy rząd 69 do 91 ostrostożkowatych ząbków, którymi pijawka przecina skórę swoich ofiar na głębokość ok. 1,5 mm. |
|
| ochrona | Podlega ścisłej ochronie gatunkowej od 1995 roku. Umieszczona na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt – Bezkręgowce z kategorią VU – gatunek umiarkowanie zagrożony (narażony). Umieszczona na Międzynarodowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LR. Zagrożenia Główne zagrożenia dla pijawki lekarskiej wynikają z faktu jej przydatności dla człowieka oraz z powodu zanikania jej naturalnych siedlisk. Wiek XIX był wiekiem intensywnej eksploatacji tego gatunku do celów medycznych. W wieku XX tysiące kilogramów H. medicinalis wykorzystywane były do produkcji hirudyny, ponadto przeprowadzano na nich eksperymenty farmaceutyczne. Dużym zagrożeniem dla tego gatunku jest również intensyfikacja rolnictwa, meliorowanie pól, wysuszanie bagien, a także unowocześnianie hodowli bydła i owiec, co utrudnia lub uniemożliwia pijawce lekarskiej dostęp do głównych gatunków żywicielskich. Propozycje ochrony Ponieważ sama ochrona gatunkowa jest często niewystarczająca, wydaje się, że w przypadku pijawki lekarskiej najlepszym rozwiązaniem byłaby ochrona strefowa oraz tworzenie rezerwatów przyrody w miejscach jej występowania. Pijawka ta jest bowiem gatunkiem o specyficznych wymaganiach troficznych oraz siedliskowych, dlatego też powinna być chroniona wraz z całymi biocenozami. Ponieważ w ostatnich czasach przydatność farmaceutyczna i medyczna H. medicinalis znowu wzrosła, powinno dążyć się aby źródłami pozyskiwania osobników były tylko legalne hodowle. |
|
| uwagi | Najstarszy przekaz o sposobach wykorzystania pijawek do celów medycznych pochodzi z późnego okresu helleńskiego od Greka Nikandrosa, który opisywał - "jak się ssące krew robaki przystawia do tych miejsc ciała, które należy uwolnić od zastojów krwi i soków". W przeciągu kolejnych wieków również intensywnie wykorzystywano pijawki lekarskie. Szczytowym okresem w leczniczym wykorzystaniu tej pijawki był wiek XVIII i XIX (we Francji w tym okresie zużywano około 80 milionów sztuk H. medicinalis rocznie - wpływy ze sprzedaży pijawek były większe niż ze sprzedaży zbóż). Straciła ona nieco na znaczeniu dopiero w XX wieku. Jednak ostatnie lata ponownie przyniosły wielki „powrót” tego gatunku do łask medycyny. Obecnie uważa się pijawkę lekarską za małe laboratorium farmakologiczne (wykorzystywana do produkcji wielu enzymów z hirudyną na czele). W medycynie natomiast pijawki hodowane w sterylnych warunkach wykorzystywane są w szpitalach przy wspomaganiu leczenia wielu chorób (np.: nadciśnienia, chorób serca, trudno gojących się ran). | |
| biologia | Pijawka lekarska przechodzi rozwój prosty (bez przeobrażenia). Jest gatunkiem obojnaczym, przy czym zapłodnienie musi następować krzyżowo. Dojrzałość płciową osiąga w 3 roku życia. Składa ona elipsoidalne kokony długości do 25 mm, pokryte siecią poplątanych włókienek i zawierające do 30 jaj. Kokony pozostawiane są w wilgotnej glebie poza lustrem wody. W naszym klimacie składanie kokonów przypada na miesiące sierpień i wrzesień. Młode pijawki, w zależności od temperatury, opuszczają kokon po 30 – 45 dniach.Br>
|
|
| piśmiennictwo |
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.Komentarze
Tadeusz Tuszynski tadeucho.tuszyski4@gmail.com
4 kwietnia 2012
Zastanawiam się nad rozpoczęciem hodowli pijawek lekarskich. Jakie warunki musiałbym spełnić by móc prowadzić hodowlę. Jestem rolnikiem,-prowadzę hodowlę kóz Saneńskich. Jestem w stanie stworzyć warunki zbliżone do rzeczywistych dla pijawek.
jürgen marx fenix52@gmx.de
2 września 2010
jak stosowac ,gdzie przykladac i jak przechowywac pijawki lekarskie
Zdzislaw Piatek zdzislawp@aol.com
13 sierpnia 2010
Przylozymem pijawki i jedna z nich spowodowala ze okolice ukonszenia zaczerwienily sie i spochly ( okolo 5 cecymetrywow srednicy.Z miejsca ukonszenia wydobywa sie bezbarwna substancja. Chcialbym wiedziec czym to jest spowodowane i czy musze sie wybrac z wizyta do lekarza
Dziekuje
Zdzislaw
Stan bio-st@wp.pl
18 lipca 2010
Witam.
Jestem zainteresowany zakupem pijawek lekarskich. Jeżeli jest taka możliwość, proszę podać cenę 1 sztuki i kosztów przesyłki, oraz formy płatności.
Pozdrawiam
Marek maxi623@wp.pl
5 maja 2010
Ja zajmuję się przystawianiem pijawek w Warszawie. Mam już trochę spektakularnych sukcesów więc potwierdzam że pijawki to wspaniałe lekarstwo!!!
jednak pierwsze przystawienie polecam skonsultować z doświadczonym terapeutą. następne ewentualnie można wykonać samodzielnie. Przy stawianiu na punktu akupunkturowe niezbędna jest duża wiedza.
