Zwierzęta

Kaczka mniejsza od krzyżówki. Łatwo ją rozpoznać po kontrastowym ubarwieniu samca. Głowę, szyję i pierś samiec ma czarne z zielonym połyskiem. Grzbiet popielaty, lekko prążkowany, boki ciała i brzuch śnieżnobiałe. Kuper i ogon znowu czarne. Samica jest jednolicie brązowa, lekko prążkowana na bokach, u nasady dzioba i na policzku posiada białe przebarwienia. Głowa ogorzałki jest okrągła i wyraźnie odcina się od szyi. Oczy żółte, dziób szaro-niebieski z czarnym paznokciem na końcu. W locie u tego ptaka widać białe, czarno zakończone lotki tworzące lusterko na całej długości skrzydła. Kolor biały ciemnieje na lotkach pierwszorzędowych. Młode i samiec w szacie spoczynkowej są podobne do samicy.

Ogorzałka, Aythya marila

systematyka

Rząd: Blaszkodziobe (Anseriformes)
Rodzina: Kaczkowate (Anatidae)
Plemię: Kaczki nurkujące, grążyce (Aythyini)

wygląd

występowanie

Ogorzałka jest kaczką lęgową północnej Europy; Szkocji, Skandynawii i tundry Azji i Ameryki. Zajmuje górskie jeziorka i wybrzeża mórz północnych. Ogorzałka w Europie zimuje u wybrzeży morskich, w tym na Bałtyku, również na jeziorkach, głównie Niemiec. Pomija prawie całkowicie Morze Śródziemne, a występuje u wybrzeży Morza Czarnego. W Polsce jest to gatunek przebywający zimą i w okresie przelotów. Wyjątkowo zanotowano w ubiegłym stuleciu kilka par lęgowych. W okresie zimowym ogorzałka w Polsce przebywa u wybrzeży Bałtyku i rzadko na wodach śródlądowych. Najliczniej pojawia się w październiku. Na morzu gatunek ten zbiera się w stada do kilkudziesięciu tysięcy osobników.

pokarm

Zdobywając pokarm ogorzałka nurkuje na głębokość 4-6 metrów. Żywi się głównie skorupiakami i małżami. Zimą organizmy te stanowią jej główny jadłospis. Wychodząc na ląd w okresie lęgowym ogorzałka dodatkowo zjada zielone, miękkie rośliny, nasiona, larwy owadów i ślimaki. Pisklęta łapią larwy owadów i małe owady dorosłe. Zbierają też nasiona roślin wodnych.

gniazdo

Lęgi zaczynają się w połowie maja. Gniazdo to stosik nadgniłych roślin, czasem tylko dołek w trawie. Dodatkowo gniazdo jest wysłane piórkami i puchem. Ogorzałka chętnie zakłada gniazda na małych wysepkach, pływających wyspach i na samym brzegu wody. Czasami gniazdo jest osłonięte przez roślinność, bywa jednak, że ptaki maja gniazdo całkowicie odsłonięte. Ptaki szukając towarzystwa zakładają czasem coś na wzór luźnych koloni, bywa, że również mieszanych z innymi gatunkami kaczek i mew. Ptaki niechętnie chodzą po lądzie, stąd bliskość gniazda do wody. Dorosłe ptaki mogą wtedy wprost z wody wchodzić na gniazdo. Jajka w liczbie 8-11 wysiadywane są od 26 do 28 dni. Samica wysiadywanie rozpoczyna po zniesieniu ostatniego jajka, więc pisklęta wykluwają się w tym samym dniu. Lęgiem opiekuje się samica. Samce bowiem już w czerwcu odlatują na perzowiska.

ochrona

Gatunek uwzględniony w Dyrektywie Ptasiej, Art. 4.2 załącznik II. Ochronie podlegają także tereny istotne dla tych ptaków: piaszczyste ławice podmorskie, ujścia rzek, zalewy i jeziora przymorskie, duże płytkie zatoki i skaliste i kamieniste dno morskie – Dyrektywa Siedliskowa, załącznik I.
Objęty ochroną ścisłą, w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz U z 2004 r. Nr 220,poz. 2237 ze zm.)
Status zagrożenia w Europie Lw, gatunek zagrozony zimą z powodu występowania większości populacji na niewielkiej liczbie stanowisk.
Konwencja Berneńska: załącznik III, konwencja Bońska: załącznik II.

Zagrożenia:
W okresie lęgowym ogorzałka nie jest w szczególny sposób zagrożona. Jednak na zimowiskach giną setki ptaków z powodu skupisk na niewielkim terenie.
Aby w Polsce chronić lodówki przed wyginięciem należy zaprzestać stawiania rybackich sieci stawnych, w których giną nurkujące ptaki. Dodatkowo zanieczyszczenie wód, szczególnie substancjami ropopochodnymi powoduje sklejanie piór u kaczek, które zdychają z przemarznięcia, lub opijają się zanieczyszczonej wody i chorują. Wszelkie nagłe zmiany płytkich zatok morskich powodowanych wydobywaniem piasku morskiego, stawianiem elektrowni wiatrowych, czy budowaniem platform do wydobywania ropy powodują, że ptaki nie maja gdzie zimować i pobierać pokarmu. Ochrona tych miejsc, to podstawowa forma ochrony tych ptaków.

uwagi

Ogorzałka należy do rodzaju Aythya stąd jej inna nazwa: czernica ogorzałka. Po rosyjsku zwana jest morską czernicą. Również łacińska nazwa marila wskazuje, że jest to ptak morski.

biologia

Ptaki te chętnie przebywają w stadach i w okresie lęgowym poza nim. Często są to stada złożone z innych gatunków kaczek, czy nawet mew, jednak zawsze ptaki szukają towarzystwa. U wybrzeży Bałtyku często ogorzałki spotkamy przy portach w towarzystwie czernic i lodówek. Samiec odzywa się rzadko, tokując na wodzie nawołuje niskim, przeciągłym głosem, wymachując przy tym skrzydłami. W pary dobierają się jeszcze na morzu. Ptaki te, większość swego życia spędzają na morzu, tylko na okres wyprowadzania lęgów schodzą na ląd. W okresie zimowym trzymają się miejsc na morzu, gdzie głębokość wody wynosi kilka metrów, a dno jest pokryte skorupiakami..

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.
"Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy finansowej UE. Za treść tego dokumentu odpowiada autor opracowania, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym razie oficjalnego stanowiska UE"