Dodano: 30 lipca 2007
Zimozielona krzewinka, niski krzew lub pojedyncze pędy. Liście: osadzone na pędzie skrętolegle, skórzaste, krótkoogonkowe, z wierzchu barwy ciemnozielonej, od spodu szarozielone i pokryte tarczowatymi włoskami, które początkowo są szarawa, potem rdzawe, w zarysie kształtu eliptycznego, lancetowatego lub podługowate, do 4 cm długie, brzegiem drobno ząbkowane lub całobrzegie. Pędy: łukowato rozpostarte, wzniesione, słabo rozgałęzione, za młodu tarczowato owłosione. Kwiaty: białe, pięciokrotne, długie do 4 mm, pojedynczo zwisające w kątach liści na krótkich szypułkach, tworzą jednostronny kwiatostan typu grono; działki kielich dwukrotnie krótsze od korony, nie zrośnięte; korona zrosłopłatkowa, beczułkowata z 5 ząbkami; 10 pręcików z rowkowatymi wyrostkami. Okres kwitnienia: od kwietnia do czerwca. Owoc: w postaci beczułkowato rozdętej torebki, pękającej 5 klapami.
systematyka |
Klasa Oxycocco-Sphagnetea. |
---|---|
wygląd | Zimozielona krzewinka, niski krzew lub pojedyncze pędy. Liście: osadzone na pędzie skrętolegle, skórzaste, krótkoogonkowe, z wierzchu barwy ciemnozielonej, od spodu szarozielone i pokryte tarczowatymi włoskami, które początkowo są szarawa, potem rdzawe, w zarysie kształtu eliptycznego, lancetowatego lub podługowate, do 4 cm długie, brzegiem drobno ząbkowane lub całobrzegie. Pędy: łukowato rozpostarte, wzniesione, słabo rozgałęzione, za młodu tarczowato owłosione. Kwiaty: białe, pięciokrotne, długie do 4 mm, pojedynczo zwisające w kątach liści na krótkich szypułkach, tworzą jednostronny kwiatostan typu grono; działki kielich dwukrotnie krótsze od korony, nie zrośnięte; korona zrosłopłatkowa, beczułkowata z 5 ząbkami; 10 pręcików z rowkowatymi wyrostkami. Okres kwitnienia: od kwietnia do czerwca. Owoc: w postaci beczułkowato rozdętej torebki, pękającej 5 klapami. |
wymiary | Osiąga wysokość od 0,3 do 1,5 metra, z pędami płożącymi się, długości do 1 m oraz pędami wzniesionymi ku górze, wysokości 20-50 cm (rzadko do 1 m). |
występowanie | Ch. calyculata zajmuje borealną i subarktyczną strefę Europy, Azji i Ameryki Północnej. Występuje w zbiorowiskach borów bagiennych i torfowiskach wysokich o glebach kwaśnych (odczyn pH poniżej 5) i silnie uwilgotnionych. Rośnie przede wszystkim w pasie pojezierzy i na Nizinie Mazowiecko-Podlaskiej, gdzie można ją spotkać głównie na nieleśnych torfowiskach wysokich. Występuje na torfowiskach wysokich, rzadziej w borze bagiennym. Preferuje siedliska wilgotne i ocienione. Według danych z literatury w Polsce Ch. calyculata wstępuje obecnie na dziewięciu (z 13 historycznie znanych) stanowiskach. |
rozmnażanie | W naszym kraju rozmnaża się głównie wegetatywnie przez zakorzeniające się pędy i odrośla korzeniowe, natomiast udział rozmnażania generatywnego jest znacznie mniejszy. W warunkach szklarniowych może być rozmnażana z nasion – wysiew powierzchniowy w lutym, kiełkowanie po 1-12 miesiącach w temperaturze 15 st. C. stratyfikacja przez 4 tygodnie skraca czas kiełkowania. Można rozmnażać przez sadzonki pędowe lub odkłady (sierpień). |
ochrona | Roślina jest pod ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona w „Polskiej czerwonej księdze roślin”. Liczbę stanowisk tego gatunku w naszym kraju ograniczają w znacznym stopniu warunki klimatyczne. Bezpośrednim zagrożeniem jest zanikanie odpowiednich siedlisk spowodowane obniżaniem się poziomu wód gruntowych oraz zabiegami melioracyjnymi. Celowe staje się opracowanie odpowiednich metod ochrony czynnej, w postaci zwiększanie małej retencji, utrzymanie właściwego poziomu wód powierzchniowych na obszarach torfowiskowych oraz doskonalenie sposobów ochrony ex situ, do których zalicza się między innymi reprodukcję w warunkach sztucznych i introdukowanie na stanowiska zastępcze. |
uwagi | W naszym kraju jest ona rzadkim reliktem postglacjalnym, przybyłym z Syberii w epoce polodowcowej, który w Polsce osiąga południowo-zachodni kres swojego europejskiego zasięgu. Zawiera toksynę – andromedotoksynę, roślina potencjalnie lecznicza i ozdobna. Od 2006 roku w Katedrze Botaniki i Ochrony Przyrody (Wydział Biologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie) trwają, z powodzeniem, badania nad opracowaniem efektywnej metody rozmnażania Ch. calyculata w kulturach in vitro. Jako materiał wyjściowy wykorzystywane są niewielkie fragmenty pędów pochodzących z roślin rosnących w Mazurskim Parku Krajobrazowym lub z roślinek hodowanych „w szkle”. Stosowane są metody mające na celu pobudzenie do rozwoju pędów bocznych, wytworzenie pędów przybyszowych lub somatycznych zarodków. Testowane są różne rodzaje podłóż hodowlanych oraz roślinnych regulatorów wzrostu. W 2009 roku dokonano wsiedlenia 6 osobników w Leśnym Arboretum w Kudypach. W 2010 roku dokonano wsiedlenia 25 osobników w Nadleśnictwie Górowo Iławeckie. W 2010 roku znaleziono nowe stanowisko tej rośliny na Warmii. Znajduje się ono na śródleśnym torfowisku przejściowym położonym między wsiami Nerwik i Giławy (Nadleśnictwo Wipsowo). |
piśmiennictwo |
Komentarze
Brak komentarzy.