Zwierzęta

Na podstawie długoletnich badań wyróżniono dwa podgatunki - tarpana leśnego i stepowego. Stwierdzenie tego było bardzo trudne, gdyż tarpan należy do gatunku dawno wymarłego. Przypuszcza się, że konik polski jest potomkiem obu form tarpanów, które mogły krzyżować się ze sobą, jak twierdził Vetulani. Ta hipoteza została skrytykowana przez Skorkowskiego, ze względu na bardzo ubogi materiał badawczy, którym dysponował Vatulani. Skorkowski podważał również fakt istnienia podgatunku tarpana leśnego.
Obecnie, pełna nazwa łacińska konika polskiego to Equus gmelini subspecies silvatica. By podkreślić częste przebywanie w lasach nazywano je kiedyś - konie leśne (Equii silvestris). Nie było to jednak zbyt trafne określenie, gdyż koniki w lasach szukały jedynie schronienia, a w przeważającym czasie pasły się na śródleśnych polanach, nieużytkach i łąkach.
Trudno jest również powiedzieć, że konik polski jest gatunkiem. Wiadomo, że jest to czysta rasa, u której wypracowano powtarzające się cechy.

Duża kaczka, wielkością prawie dorównuje kaczce domowej. Cechy upierzenia krzyżówki są znane prawie każdemu, kto choć raz był nad rzeką lub sadzawką miejską. Samiec w szacie godowej ma głowę czarną z zielonym połyskiem, który zmienia się na fioletowy, jeśli popatrzymy na głowę pod światło. Poniżej na szyi znajduje się wyraźna biała obrączka a szyja pod nią i pierś są ciemnobrązowe. Grzbiet kaczora jest szary, a tylna część ciała z ogonem czarne. Na kuprze widoczne są loczkowato wykręcone pióra. Cechą charakterystyczną krzyżówki jest granatowe lusterko (przepaska) na skrzydle opatrzone od góry i od dołu białym i czarnym paseczkiem. Dziób kaczora jest zielono-żółty. Samica jest jednolicie ubarwiona. Upierzenie jej to brązowe i czarne plamki oraz kreski. Posiada identyczne lusterko jak kaczor, nasadę i koniec dzioba ma czerwonawy, środek zaś czerwono-czarny. Podobnie wygląda w okresie godowym i spoczynkowym. Samiec w szacie spoczynkowej (letniej) upodabnia się do samicy, jest czarno-brązowy. Tylko głowę i pierś ma dużo ciemniejszą. Spotykane częściowo biało ubarwione ptaki to najczęściej skrzyżowanie krzyżówki z kaczką domową.

wbrew nazwie nie jest czarna, lecz brązowa z wyraźnie jaśniejszą, szarą głową. Na wierzchu skrzydeł jasny pas. Od kani rudej różni się jednak ogólnie ciemniejszym ubarwieniem, brakiem białych plam na spodzie dłoni, czarnym dziobem ( u dorosłej k. rudej dziób jest żółty). Ale przede wszystkim zdecydowanie mniejszym wcięciem ogona. Obie płci nie mają dymorfizmu, czyli nie różnią się wyglądem.
Młode posiadają jasne plamkowanie na wierzchu i spodzie ciała i mają rozjaśnienia pod dłonią, czym trochę przypominają k. rudą (Adamski, Lontkowski 2003).

najbardziej charakterystyczną cechą obu gatunków kań jest widlasty ogon, który u kani ma głębokie wcięcie. Żaden inny z krajowych drapieżników nie ma tak zbudowanych sterówek. Ogon jest długi i pomarańczowy. Kania ruda w ogólnym odcieniu jest rdzawobrunatna, skrzydła ma długie i załamane w nadgarstkach z jasnymi plamami pod spodem - na końcach (Adamski, Kalisiński 2003).

Najbardziej charakterystyczny jest samiec hełmiatki w upierzeniu godowym (listopad – czerwiec), bo jego głowę i górną cześć szyi zdobi wówczas piękny kasztanowy kolor. Poza tym przez cały rok ma dziób barwy koralowej. Z kolei samica, młode a także samiec, lecz w szacie spoczynkowej (maj - październik) są brązowe z białymi policzkami i ciemną „czapką” nad nimi. Szary dziób samiczki oplata biała przepaska.
W locie u tych kaczek widać wyraźne białe pasy na brązowych skrzydłach. (K. Hudec 19993)