Zwierzęta

Największy, rodzimy gatunek z rodziny nornikowatych. Większy jest tylko aklimatyzowany w Polsce piżmak. Ciało stosunkowo krępe. Pyszczek tępo zaokrąglony. Uszy schowane w futrze. Ogon stosunkowo długi, w przekroju zaokrąglony.

Wzór zębowy: 1003/1003

Kuropatwę najczęściej obserwujemy gdy żeruje, bądź przemieszcza się idąc. Rzadko kojarzy się te ptaki w locie. Kuropatwa przypomina niedużą kurę, lub perliczkę. Ogon krótki, ciało pękate, szyja krótka. Jej ubarwienie to mieszanka kolorów piaskowych, szarości i brązów. Kolory te bardzo dobrze maskują ptaki w terenie pól i łąk. Jednak, gdy przyjrzymy się kuropatwom z bliska, wówczas zauważymy, ze grzbiet i skrzydła są brązowe, upstrzone czarnymi i białymi kreseczkami. Pierś i boki ciała są popielate. Dodatkowo po bokach ciała zaobserwujemy charakterystyczne dla tego gatunku brązowe pręgi, utworzone z prążków występujących na każdym piórze. Na brzuchu ciemnobrązowa plama na kształt podkowy, u samic może być mniejsza. Podgardle, boki głowy i czoło są pomarańczowe. Cecha ta wyostrza się z wiekiem. Samica podobna do samca. Drobne cechy upierzenia różniące obie płcie, są widoczne tylko z bliska. Młode ogólnie brązowe, pstrokate, w czarne i białe kreseczki. Kuropatwa ma zaokrąglone skrzydła, co widać u ptaka w locie. Dziób u tego gatunku jest krótki, ostry, górna szczęka większa od dolnej i lekko zagięta do dołu. Kolor szary. Nogi beżowe. Dwa razy do roku wymieniana jest szata. Wiosną ze spoczynkowej na lęgową, następnie jesienią z lęgowej na spoczynkową. Zmiany nie są duże i widoczne tylko z bliska i dotyczą plam na głowie samca i samicy.

Dość duży gatunek niedźwiedziówki, ubarwiony typowo dla tej rodziny (przednie skrzydła w ubarwieniu kryptycznym – maskującym, tylne odstraszające).
Praktycznie brak dymorfizmu płciowego.
Skrzydła przednie brunatne. Na tym podstawowym kolorze znajduje się rysunek barwy kremowej do białej. Składa się on z ukośnej plamki biegnącej od brzegu górnego ku kątowi tylnemu skrzydła, przepaski w kształcie litery V w przednim kącie skrzydła, dochodzącej do kąta tylnego i jasnej kreski wzdłuż brzegu dolnego skrzydła.
Skrzydła tylne jaskrawo-pomarańczowe z ciemnym rysunkiem w postaci trzech plam w kącie przednim skrzydła.
Odwłok także ubarwiony jaskrawo: pomarańczowy z rzędem niewielkich czarnych kropek.
Gąsienica ma podstawową barwę ciała ciemnobrunatną. Na niej można wyróżnić jasne (kremowe). Na pierścieniach ciała ma osadzone rude brodawki, z których wyrastają szczecinki.

Niewielki ciemny ptak, charakteryzujący się rudym ogonkiem. Samiec jest prawie czarny, z ciemniejszą piersią i częścią twarzową oraz delikatnym rozjaśnieniem na skrzydle, na lotkach 2 rzędu. Tych szczegółów nie widać zazwyczaj w terenie, wówczas samca postrzegamy jako jednolicie czarnego ptaka z rudym ogonem. Samica jest ciemnopopielata, bez jaśniejszego lusterka na skrzydłach. U obu ptaków w rudym ogonie dopatrzymy się popielatych środkowych sterówek, oraz rudego podogonia. Nogi czarne, oczy czarne. Młode są podobne do samicy, bardziej popielate.
W Polsce występuje podgatunek kopciuszka gibraltariensis. W Maroku, na półwyspie Iberyjskim i w Turcji żyją kolejne podgatunki nieco inaczej ubarwione. Gatunek nominatywny spotkamy od Kaukazu na wschód.