Obszary chronione

Jezioro Wuksniki znajduje się na obszarze jednostki fizyczno-geograficznej Pojezierze Olsztyńskie oraz według regionalizacji geobotanicznej w krainie Wschodniopomorskiej. Jezioro położone jest w zachodniej części tego pojezierza i zostało uformowane w fazie pomorskiej i poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego. Otoczenie jeziora jest pagórkowate (do 50 m różnicy pomiędzy powierzchnią zwierciadła wody, a najbliższymi wzniesieniami). Wokół zbiornika dominują gleby typu piasek i żwir.

Jezioro jest najgłębszym akwenem Pojezierza Mazurskiego (głębokość maksymalna 68,0 m, powierzchnia 117,1 ha), nie ma istotnych dopływów wód powierzchniowych. Odpływ następuje ku północnemu zachodowi, do jeziora Mildzie.

Jezioro Wukśniki otaczają głównie tereny użytkowane rolniczo, wśród których przeważają obszary łąkowe i pastwiskowe. Większe kompleksy leśne znajdują się tylko na południowo-wschodnim brzegu zbiornika. Najbliższa wieś - Mysłaki (na północy) znajduje się na skraju wyznaczonego obszaru, w odległości około 1 km od jeziora i nie posiada kanalizacji. Zanieczyszczenia bytowo-gospodarcze częściowo spływają bezpośrednio do zbiornika. Jezioro nie posiada zabudowy rekreacyjnej, szczególnie w okresie letnim jest intensywnie wykorzystywane turystycznie, w sposób niekontrolowany. Nad jeziorem znajduje się kąpielisko z pomostem. Istniejący niegdyś ośrodek wypoczynkowy jest obecnie nieczynny.

Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000 na podstawie wyników raportowania jest dobry.

Głównymi zagrożeniami dla zachowania siedliska 3140 na omawianym obszarze jest szeroko pojęta eutrofizacja – dopływ biogenów ze zlewni, a co za tym idzie rozwój fitoplanktonu (zmniejszenie przejrzystości wody). Ze względu na rolniczy charakter zlewni jezioro poddane jest wpływom gospodarki agrarnej. Atrakcyjność jeziora wpływa na wzrost turystyki, liczby kąpiących się, biwakujących i zainteresowania płetwonurków.

Od wschodu teren obszaru znajduje się w pewnej odległości od OSOP Rzeka Pasłeka o raz od północnego-zachodu od OSOP Uroczysko Markowo.

Walory przyrodnicze obszaru

Występowanie 5 typów (5 podtypów) siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej:

• Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea (kod 3140)
• Grąd subatlantycki (kod 9160-1)
• Grądy zboczowe (kod 9170-3)
• Niżowy łęg jesionowo-olszowy (kod 91E0-3)
• Źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4)
• Łęg wiązowo-jesionowy śledzienicowy (kod 91F0-2)

Gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej:

• Koza Cobitis taenia (kod 1149)
• Różanka Rhodeus sericeus (kod 1134)
• Czerwończyk nieparek Lycaena dispar (kod 1060)
• Kumak nizinny Bomina bombina (kod 1188)

Gatunki reliktowe fauny bezkręgowej:

• Atractides lacustris - Hydrachnidia, Acari
• Pionacercus vatrax - Hydrachnidia, Acari
• Pallasiola quadrispinosa– Amphipoda, Crustacea

Głównym celem ochrony obszaru jest zachowanie odpowiedniej reprezentacji jezior mezotroficznych, w tym jezior głębokich, bardzo czystych (I klasa czystości), z występowaniem w jeziorze gatunków „naturowych” ryb oraz doskonale zachowaną bezkręgową fauną gatunków reliktowych.

Rezerwat utworzony został w 2009 (2009 Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 166, poz. 2323, 2010 Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 77, poz. 1244). Jezioro Długie reprezentuje typ rezerwatu wodno-leśnego. Znajduje się na terenie Nadleśnictwa Miłomłyn, w gminie Łukta. Jego powierzchnia to 47,98 ha.
Został powołany w celu ochrony ostatniej w województwie warmińsko-mazurskim, dość dobrze zachowanej populacji poryblinu jeziornego (Isoëtes lacustris). Jest to reliktowy gatunek, występujący na granicy swojego zasięgu, w jeziorze Długim.
Bardzo ważne dla zachowania siedliska jest utrzymanie istniejących stosunków wodnych tego terenu. Jezioro Długie zaliczone do typu lobeliowego, znajduje się w systemie połączonych ze sobą kilku jezior eutroficznych i dystroficznych oraz torfowisk przejściowych i wysokich. W granicach rezerwatu znalazło się także wiele cennych stanowisk chronionych i rzadkich gatunków roślin.
Rezerwat znajduje się w granicach Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 (PLH280030 Jezioro Długie).

Położenie:
Współrzędne centralnego punktu obszaru to: długość geograficzna E 19 29 2, szerokość geograficzna N 54 5 8.

Opis:
Jezioro odznacza się daleko posuniętym procesem lądowacenia, jego głębokość wynosi zaledwie 0,8 m. odznacza się również dużą trofią, jego brzegi są silnie zabagnione i porośnięte przez ols i trzcinowiska. Poziom wody w jeziorze ulega silnym wahaniom w ciągu roku, wiąże się to z wahaniem poziomu wody w Zalewie Wiślanym, z którym łączy się poprzez rzekę Elbląg. Na półnaturalny stan jeziora złożyły się zarówno naturalne czynniki jak kształt i wielkość oraz działalność człowieka prowadzona w delcie Wisły. Ostoja odznacza się bogatą roślinnością wodną i szuwarową, występują tu 4 typy siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 8 gatunków z Załącznika II. Jezioro Drużno jest również ostoją ptasią o randze europejskiej. Stwierdzono tu występowanie 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar w okresie lęgowym zasiedlany jest przez co najmniej 1 % populacji krajowej następujących gatunków: rybitwa białowąsa (PCK), rybitwa rzeczna, perkoz dwuczuby, płaskonos, brzęczka, podróżniczek (PCK), zielonka (PCK). Dość licznie występują: bielik (PCK), kropiatka i krzyżówka. Natomiast do bardzo licznych należą: krakwa od 3 do 5 % populacji krajowej oraz gęgawa i rybitwa czarna - 2%-3% populacji krajowej. W okresie wiosennych i jesiennych wędrówek występuje tu powyżej 2 % populacji szlaku wędrówkowego: żuraw, krakwa, płaskonos, natomiast powyżej 1 % gęś zbożowa, gęś białoczelna. W dużym zagęszczeniu występują również: gągoł, gęgawa, krzyżówka i świstun.

Zagrożenia:
Nadmierna eutrofizacja w wyniku spływów powierzchniowych z pól uprawnych, spływ zanieczyszczeń komunalnych i przemysłowych, wiosenne wypalanie trzcin, polowania w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu, kłusownictwo rybackie.

Inne informacje:
Obszar objęty jest ochroną rezerwatową oraz w całości znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu województwa warmińsko-mazurskiego.

Typy siedlisk wymienione w Załączniku I

1. Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
   
2. Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
   
3. Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)
   
4. Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe).
   

Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG

• bączek (Ixobrychus minutus)
  
• bąk (Botaurus stellaris)
  
• bielik (Haliaeetus albicilla)
  
• błotniak łąkowy (Circus pygargus)
  
• błotniak stawowy (Circus aeruginosus)
  
• derkacz (Crex crex)
  
• dzięcioł czarny (Dryocopus martius)
  
• gąsiorek (Lanius collurio)
  
• gęś białoczelna (Anser albifrons)
  
• jarzębatka (Sylvia nisoria)
  
• kropiatka (Porzana porzana)
  
• orlik krzykliwy (Aquila pomarina)
  
• podróżniczek (Luscinia svecica)
  
• rybitwa białowąsa (Chlidonias hybridus)
  
• rybitwa czarna (Chlidonias niger)
  
• rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)
  
• zielonka (Porzana parva)
  
• zimorodek (Alcedo atthis)
  
• żuraw (Grus grus)
  

Regularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
79/409/EWG

• brzęczka (Locustella luscinioides)
  
• cyraneczka (Anas crecca)
  
• czernica (Aythya fuligula)
  
• gągoł (Bucephala clangula)
  
• gęgawa (Anser anser)
  
• gęś zbożowa (Anser fabalis)
  
• krakwa (Anas strepera)
  
• krzyżówka (Anas platyrhynchos)
  
• perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)
  
• płaskonos (Anas clypeata)
  
• świstun (Anas penelope)
  

Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• bóbr europejski (Castor fiber)
  
• nocek gładkowłosy (Myotis dasycneme)
  
• wydra (Lutra lutra)
  

Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• minóg rzeczny (Lampetra fluviatilis)
  
• różanka (Rhodeus sericeus amarus)
  
• koza (Cobitis taenia)
  

Położenie:
Współrzędne centralnego punktu obszaru to: długość geograficzna E 19 28 34, szerokość geograficzna N 53 33 31.

Opis:
Jezioro Karaś znajduje się w fazie szybkiego lądowacenia, zachodzą tu intensywne procesy osadzania materii organicznej oraz narastania pła szuwaru na linii brzegowej zbiornika. Obecność na terenie jeziora kilku wysp przyczynia się ponadto do odśrodkowego zarastania zbiornika, co przyczynia się do dość szybkiego lądowacenia tego jeziora. Proces ten sprzyja wykształceniu na stosunkowo niedużym obszarze szerokiej gamy siedlisk ciągu sukcesyjnego. Ostoja stanowi w rezultacie rozległy kompleks torfowiskowo-bagienno-jeziorny. Wykształciły się tu w pełni naturalne specyficzne minerotroficzne mszary, szuwary, zarośla łozowe, brzeziny i olsy. W zbiorniku wodnym występują natomiast rozległe łąki ramienicowe i rdestnicowe. Stwierdzono tu występowanie 3 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy siedliskowej. Doskonale zachowały się tu bardzo rzadkie zespoły ramienicowe, a 7 gatunków ramienic je budujących to gatunki znajdujące się w czerwonej księdze glonów zagrożonych w Polsce. Roślinność torfowiskowa obejmuje szeroką gamę fitocenoz w ciągu dynamiczno-rozwojowym i troficznym. Takie warunki sprzyjają licznemu występowaniu gatunków rzadkich i chronionych. Występują tu 3 gatunki z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Jezioro Karaś stanowi również cenną ostoję dla licznych gatunków ptaków

Inne informacje:
Obszar objęty jest ochroną rezerwatową oraz w całości znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu województwa warmińsko-mazurskiego.

Typy siedlisk wymienione w Załączniku I

1. Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea
   
2. Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea )
   
3. Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne
   

Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG

• bączek (Ixobrychus minutus
  
• bąk (Botaurus stellaris
  
• batalion (Philomachus pugnax)
  
• bielik (Haliaeetus albicilla)
  
• błotniak stawowy (Circus aeruginosus)
  
• gęś białoczelna (Anser albifrons
  
• jarzębatka (Sylvia nisoria)
  
• kania czarna (Milvus migrans)
  
• kania ruda (Milvus milvus)
  
• kropiatka (Porzana porzana)
  
• orlik krzykliwy ( Aquila pomarina)
  
• podgorzałka (Aythya nyroca)
  
• podróżniczek (Luscinia svecica)
  
• rybitwa czarna (Chlidonias niger)
  
• rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)
  
• rybołów (Pandion haliaetus)
  
• zielonka (Porzana parva)
  
• żuraw (Grus grus)
  

Regularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
79/409/EWG

• cyraneczka (Anas crecca)
  
• czernica (Aythya fuligula)
  
• gągoł (Bucephala clangula)
  
• gęgawa ( Anser anser)
  
• gęś zbożowa (Anser fabalis)
  
• hełmiatka (Netta rufina)
  
• krakwa (Anas strepera)
  
• krzyżówka (Anas platyrhynchos)
  
• kszyk (Gallinago gallinago)
  
• łabędź niemy (Cygnus olor)
  
• łyska (Fulica atra)
  
• nurogęś (Mergus merganser)
  
• płaskonos (Anas clypeata)
  
• świstun (Anas penelope)
  
• wąsatka (Panurus biarmicus)
  
• wodnik (Rallus aquaticus)
  

A.F.