Strona główna - artykuły

Wakacje nierozłącznie wiążą się z pobytem nad jeziorami, których gdzie jak gdzie, ale w północno – wschodniej Polsce nie brakuje. Zanim więc zanurzymy się w trendy strojach kąpielowych w naszych przepięknych jeziorach poczytajmy sobie tak w dużym skrócie, jak ocenia się stan ich wód.

• Badanie jezior - próby są pobierane w najgłębszym miejscu jeziora (w przypadku jezior o uformowaniu rozczłonkowanym, na największej głębokości w każdej jego części). Do namierzenia takiego miejsca używa się echosondy i specjalnej mapy pokazującej strukturę jeziora. Na łódce ze sprzętem wypływają z reguły 2-3 osoby ze względu na zakres wykonywanych prac jak i bezpieczeństwo. Łódkę zakotwicza się na jeziorze i przystępuje do badań, które można podzielić na kilka kategorii:
  A) warunki termiczno-tlenowe określa się za pomocą tlenomierza z sondą termiczną-tlenową. Pomiary wykonuje się wg tzw. profilu pionowego, czyli co 1m od dna do powierzchni. Otrzymany wynik wyrażany jest w mg tlenu na 1 l wody oraz automatycznie jest przeliczany procent nasycenia.
  B) badania na odczyn PH przeprowadza się pehametrem, a przewodnictwo elektryczne (czyli zawartość substancji rozpuszczonych w postaci jonowej) – konduktorem (wynik: mikrosiemensy na cm).
  C) przejrzystość wody mierzy się za pomocą dużego, białego krążka Sekkiego ze sznurkiem z podziałką. Krążek zostaje spuszczony do wody a wynik odczytujemy w momencie, kiedy przestaje być widoczny.
  D) próbki do badań laboratoryjnych pobierane są przyrządem Ruttnera o budowie cylindrycznej. Zanurza się go pionowo na lince a po osiągnięciu wymaganej głębokości zostaje on zamknięty i wyciągnięty na powierzchnię. Tutaj pobrana do badania woda jest przelewana do pojemników i utrwalana, żeby nie zmieniła swoich właściwości przed analizą. Dlatego najczęściej próbę schładza się lub dodaje odczynniki chemiczne, np. zakwaszające. W przypadku badań bakteriologicznych próby należy pobrać w pierwszej kolejności do sterylnych pojemników.
  E) ocenę eutrofizacji wód przeprowadza się ze względu na zanieczyszczenia, które doprowadzają do zwiększenia trofii jezior. Wskaźnikami troficznymi wykorzystywanymi w tym badaniu są miedzy innymi: fosfor całkowity, chlorofil „a”, przezroczystość wody i azot całkowity.
  W czasie takich terenowych badań sprawdza się na tych samych zasadach również stan wód dopływających i odpływających do badanego jeziora, a także zapisuje warunki meteorologiczne.
  
  
• Badania rzek - tutaj próby są pobierane w miejscu najsilniejszego nurtu. Obecnie wodę czerpie się spod powierzchni (do 50 cm). I tutaj uwaga: należy unikać miejsc, gdzie nie ma przepływu. Prowadzający badania nie wypływają na rzekę, tylko wodę pobierają z dogodnego stałego punktu na brzegu bądź np. z mostu . Stosują oni specjalne czerpaki, które trzeba najpierw przepłukać badaną wodą.
  A) zawartość tlenu, PH, przewodnictwo i temperaturę mierzy się bez profilu, czyli w jednym miejscu.
  B) próbki do badań bakteriologicznych są pobierane bezpośrednio do pojemników jednocześnie unikając kontaktu badanej wody ze skórą (wodę czerpie się pod prąd). Taką prostą technikę stosuje się tylko w płytkich rzekach do których można wejść w woderach. Na głębszych rzekach należy skorzystać z czerpaków z umieszczoną w środku specjalną wyjałowioną szklaną butelką. Jeżeli tego wymaga badanie próbę należy przefiltrować np. za pomocą ręcznej pompki. Pobrane próbki utrwala się identycznie jak te, które pobiera się z jezior.
  

Obecnie, w związku z przystąpieniem naszego kraju do UE zmieniają się kryteria oceny stanu wód. Pracownicy instytucji zajmujących się badaniem jezior i rzek (WIOŚ i PIOŚ) są szkoleni na kursach przygotowujących do realizacji zadań wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej. Miedzy innymi zastosowana zostanie nowa metoda - makrofitowa w ocenie stanu ekologicznego jezior.