Strona główna - artykuły

Nie od końca zadajemy sobie sprawę ze znaczenia wszelakich zadrzewień: śródpolnych, drogowych czy przybrzeżnych. Często nie przypisujemy im żadnych istotnych funkcji. Wobec tego jaka właściwie jest ich rola?

Przede wszystkim, są one „parawanem” powstrzymującym gwałtowność wiatru, który doprowadza do erozji podłoża. Najlżejsze warstwy gleby zawierające cząstki próchnicze są najłatwiej wydmuchiwane przez silne wiatry. Dzieje się tak głównie po zabiegach agrotechnicznych, kiedy gleba pozbawiona jest roślinności, a więc wiosną. Newralgiczną porą roku jest też bezśnieżna zima. Najskuteczniejsze są zadrzewienia przewiewne, które nie stawiają jednolitego oporu dla wiatru. Dzięki temu nie tworzą się wiry, a ochrona „przeciwwietrzna” rozciąga się na długości równej 24 wysokościom drzew. Taka osłona sprzyja także owadom zapylającym kwiaty, które pod ochroną zadrzewień mogą swobodnie egzystować.

Drzewa rosną nie tylko w górę, ale również … w dół, a konkretnie w głąb ziemi. Chodzi oczywiście o ich systemy korzeniowe. Tą cechę natura wykorzystała pozwalając rosnąć drzewom na brzegach rzek. Podmywane brzegi ulegają znacznie wolniej erozji, bo są spajane mocnym systemem korzeniowym przybrzeżnych zadrzewień. Gatunkami o mocno rozbudowanym systemie korzeniowym jest na przykład olcha i wierzba.

Rolnicy już dawno zauważyli, że w bezpośrednim sąsiedztwie zadrzewień plony są lepsze. Zadrzewienia wchłaniają więcej wody np. opadowej. Obniżają jednocześnie siłę wiatru i zapobiegają zbyt intensywnemu odparowaniu wody z gleby. Przy okazji, poprzez transpirację do powietrza przedostaje się woda w postaci pary zwiększając wilgotność. Dowodem na to jest min. obfitszarosa w pobliżu skupiska drzew.

Przy wiosennych podtopieniach pozytywne znaczenie ma fakt, że zadrzewienia przyspieszają wsiąkanie wody powstrzymując również gwałtowność jej spływu. Z kolei w okresach suszy drzewa poprzez swój system korzeniowy pobierają wodę z głębszych warstw gleby.

Wiadomo, że rolnictwo nie obędzie się bez nawozów sztucznych. Ta chemia jest szczególnie niebezpieczna w okolicy zbiorników wody pitnej. Tu również przydają się zadrzewienia, a przynajmniej zakrzaczenia otaczające zbiorniki. Ich system korzeniowy zatrzymuje wiele szkodliwych związków mogących obniżyć jakość wody.

Ostatnio przybywa zwolenników wycinania przydrożnych drzew. Nie zapominajmy jednak, że absorbują one spaliny. Oprócz tego obniżają one siłę wiatru, co niewątpliwie wpływa na poprawę bezpieczeństwa oraz obniżają poziom hałasu. W okresie śnieżnych zamieci są „drogowskazem” różniącym drogę od sąsiadującego z nią pola. Nie bez znaczenia jest także ochrona przed oślepiającym słońcem, a jazda w cieniu koron drzew to wytchnienie dla kierowcy.

Drzewa i krzewy porastające połacie pól pełnią jeszcze jedną, ważną i dość zaskakującą rolę. Dla wielu ptaków, głównie szponiastych są tzw. zasiadką, czyli punktem obserwacyjnym ułatwiającym upatrzenie zdobyczy, szczególnie zimą gdy temperatura powietrza nie sprzyja tworzeniu się ciepłych prądów wznoszących. Wówczas lot patrolowy pochłaniałby mnóstwo energii, którą drapieżniki mogą zaoszczędzić siedząc na wysokim drzewie. Poza tym, takie zadrzewienia wykorzystają np. wrony wijąc tam swoje gniazda, a tym samym dając możliwość w późniejszym etapie kolonizacji tych miejsc przez pustułki.

Nie zapominajmy, że poza praktycznymi zaletami zadrzewień istnieją też te kulturowe, jak choćby walory widokowe. Na początku XX w. były one nieodłączną częścią rolniczego krajobrazu. Często tworzyły je „dzikie” sady. W dobie wielohektarowych monokultur takie zadrzewienia niestety dużo straciły. Można jednak próbować je odtworzyć i niektóre projekty ekologiczne przewidują takie działania.