Strona główna - artykuły

Dodano: 7 marca 2006
Wiele osób wie, że las jest podzielony na prostokąty, już nieco mniej orientuje się jak leśnicy nazywają te prostokąty, ale naprawdę niewiele może wyjaśnić: dlaczego w ten a nie w inny sposób są wyznaczone te prostokąty i jak mogą się przydać zwykłemu śmiertelnikowi. Kształtowanie budowy przestrzennej lasu ma na celu takie rozmieszczenie drzewostanów, które zapewni:
  • trwałość lasu,
  • swobodny dostęp do każdego drzewostanu w celu wykonania zabiegów pielęgnacyjnych bez obawy narażenia sąsiedztwa na straty,
  • określony porządek z punktu widzenia administracyjnego.
Drzewostany sąsiadujące ze sobą oddziaływają na siebie. Współzależność ta sprawia, że wszystkie działania człowieka wykonywane w jednym drzewostanie wpływają w określonym stopniu również na drzewostany sąsiednie. Wpływ ten jest tym większy, im silniejszy jest zabieg. Najmocniej ze wszystkich zabiegów sięgają w układ „leśnego organizmu” cięcia zrębowe. Zrąb dla lasu jest jak otwarta rana. Przy zakładaniu zrębów zupełnych groźna jest dla sąsiadujących drzewostanów nagła zmiana warunków otoczenia. Jeśli natomiast warunki środowiska zmieniają się stopniowo przez długi czas to zarówno pojedyncze drzewa, jak drzewostany przystosowują się do nich. Na przykład drzewo rosnące samotnie wytwarza silniejszy system korzeniowy, ugałęzia się od dołu pnia, jest niskie, zwiększa to jego odporność na wiatr i słońce. Podobnie jest z drzewostanem – jeżeli w młodości nie miał osłony, to jego obrzeża uodporniły się na działanie zewnętrznych czynników przez wytworzenie ściany ochronnej tzw. okrajka. Drzewa zewnętrzne silniej się ukorzeniły, utrzymały dolne gałęzie, a na brzegu lasu wytworzyła się ściana złożona z krzewów. Metoda polegająca na zabezpieczeniu każdego z osobna drzewostanu zwana metodą izolacji, polega na rozdzieleniu wszystkich drzewostanów dość szerokim pasem bezleśnym. Metoda ta w praktyce jest całkowicie nieprzydatna, ponieważ tracimy bardzo duże powierzchnie lasu a same oddzielone od siebie drzewostany funkcjonują zupełnie inaczej niż zwarty kompleks leśny.

W lasach stosuje się metodę polegającą na zabezpieczaniu nie pojedynczych drzewostanów, lecz całego ich szeregu. Wykorzystuje się przy tym fakt, że działanie czynników meteorologicznych na las ma określony stały kierunek w stosunku do stron świata np. wiatry na nizinach wieją głównie z zachodu, najsilniejsze nasłonecznienie jest od południa. Uporządkowanie przestrzenne lasu polega na tym, że każdy drzewostan jest zasłonięty od strony wiatru przez nieco młodszy drzewostan (rys. 1).

Rysunek
Rys 1. Układ drzewostanów w ostępie chroniący przed działaniem wiatru.


Uszeregowanie takie powstaje w rezultacie systematycznego stosowania kierunku cięć, przeciwnego do kierunku wiatrów. Po wykonaniu zrębu odsłania się ścianę wschodnią, nie narażoną na ujemne działanie wiatru. W ten sposób powstaje pewien system ochrony, w którym drzewostany nawzajem się osłaniają. Taki układ przestrzenny drzewostanów nosi nazwę ostępowego, a cały jeden szereg drzewostanów ostępem. Ostępy na nizinach są to pasy lasu o szerokości od 300 do 1000m, ciągnące sie w kierunku wschód-zachód. W celu uzyskania swobody w prowadzeniu prac gospodarczych ostępy izolujemy bezleśnymi pasami o szerokości 6-10m, zwanymi liniami ostępowymi. Ostęp jako jednostka podziału lasu stanowi zamkniętą całość, jednak nie jest jednolity, jego poszczególne części różnią się pod względem charakteru biocenozy leśnej. Ostępy są najczęściej duże, utrudnia to dostęp do drzewostanów, prowadzenie ewidencji zabiegów i orientowanie się w terenie. Aby uniknąć tych trudności, ostępy dzieli się na oddziały za pomocą wąskich pasów bezdrzewnych, czyli linii oddziałowych (szerokości 3-5m). Oddziały nie są jednostkami gospodarczymi, odgrywają one wyłącznie rolę administracyjno-techniczną.

Linie oddziałowe biegną najczęściej prostopadle do linii ostępowych w kierunku północ-południe.

Układ linii oddziałowych i ostępowych w górach, w przeciwieństwie do lasów nizinnych gdzie mamy siatkę prostokątów, jest nieregularny. W lasach górskich linie podziału powierzchniowego prowadzi się po grzbietach górskich, potokach, drogach. Linii tych nie wycina się tylko zaznacza się na drzewach (w postaci jednego lub dwóch równoległych pasków).

Wszystkie oddziały w nadleśnictwie są ponumerowane. Najniższy numer ma oddział najbardziej wysunięty na północny-wschód, po czym numerowane są kolejno oddziały w tym ostępie, czyli idąc na zachód rośnie numeracja. Jeśli chodzi o kolejność pasów ostępowych to postępuje ona z północy na południe (rys 2).

Rysunek
Rys 2. Fragment mapy leśnej z naniesionymi oddziałami nr 15-20, 24-29, ograniczone przerywanymi liniami. Ostępy zaznaczone czerwonymi przerywanymi strzałkami. Wydzielenia zaznaczone pojedynczymi liniami. Numeracja oddziałów następuje od wschodu do zachodu a w pasach ostępowych z północy na południe.


Podział powierzchniowy utrwala się w terenie przez umieszczenie w północno-wschodnim rogu skrzyżowania linii, słupków kamiennych lub betonowych z numerami przylegających oddziałów. Dzięki słupkom oddziałowym możemy się zorientować w terenie, ponieważ część map posiada naniesioną numerację oddziałów. W przypadku braku mapy możemy określić strony świata. Jeżeli na słupku mamy numery czterech różnych oddziałów to narożnik słupka między dwoma najniższymi numerami wskazuje północ.

Rysunek
Rys. 3. Lokalizacja słupka oddziałowego i oznaczenie znajdujące się na nim.


Najmniejszą a zarazem najważniejszą jednostką podziału powierzchniowego jest wydzielenie. Jest to powierzchnia leśna jednorodna pod względem siedliska, składu gatunkowego, wieku drzewostanu i innych cech, na której wykonujemy ściśle określone zabiegi gospodarcze np. trzebieże, sadzenie dolnej warstwy drzew lub krzewów itp. Wydzielenia na mapach leśnych są opisywane małymi literami, a przy nich w postaci ułamka podstawowe cechy drzewostanu.
Rysunek

Poszczególne symbole znaczą: c- litera wydzielenia 8So 120 – gatunkiem dominującym (80% drzewostanu) jest sosna w wieku 120 lat 0,9 – zadrzewienie 0,9 (jest to stosunek masy rzeczywistej drzewostanu do masy teoretycznej dla danego gatunku i wieku) 6,95 – powierzchnia wydzielenia.

Marcin Żurkowski
Wróć do listy artykułów

Nasza oferta | zobacz pełną ofertę

dysponujemy:
  • inwentaryzacją krajoznawczą regionu
wykonujemy:
  • aktualizacje treści turystycznej map, przewodniki
  • oceny oddziaływań na środowisko (Natura 2000)
  • oceny stanu ekologicznego wód (Ramowa Dyrektywa Wodna UE)
  • prace podwodne, poszukiwawcze
prowadzimy:
  • nurkowania zapoznawcze, turystyczne, szkolenia specjalistyczne
statystyki | realizacja : nesta.net.pl