Zwierzęta

Kuropatwę najczęściej obserwujemy gdy żeruje, bądź przemieszcza się idąc. Rzadko kojarzy się te ptaki w locie. Kuropatwa przypomina niedużą kurę, lub perliczkę. Ogon krótki, ciało pękate, szyja krótka. Jej ubarwienie to mieszanka kolorów piaskowych, szarości i brązów. Kolory te bardzo dobrze maskują ptaki w terenie pól i łąk. Jednak, gdy przyjrzymy się kuropatwom z bliska, wówczas zauważymy, ze grzbiet i skrzydła są brązowe, upstrzone czarnymi i białymi kreseczkami. Pierś i boki ciała są popielate. Dodatkowo po bokach ciała zaobserwujemy charakterystyczne dla tego gatunku brązowe pręgi, utworzone z prążków występujących na każdym piórze. Na brzuchu ciemnobrązowa plama na kształt podkowy, u samic może być mniejsza. Podgardle, boki głowy i czoło są pomarańczowe. Cecha ta wyostrza się z wiekiem. Samica podobna do samca. Drobne cechy upierzenia różniące obie płcie, są widoczne tylko z bliska. Młode ogólnie brązowe, pstrokate, w czarne i białe kreseczki. Kuropatwa ma zaokrąglone skrzydła, co widać u ptaka w locie. Dziób u tego gatunku jest krótki, ostry, górna szczęka większa od dolnej i lekko zagięta do dołu. Kolor szary. Nogi beżowe. Dwa razy do roku wymieniana jest szata. Wiosną ze spoczynkowej na lęgową, następnie jesienią z lęgowej na spoczynkową. Zmiany nie są duże i widoczne tylko z bliska i dotyczą plam na głowie samca i samicy.

Kuropatwa, Perdix perdix

systematyka	Rząd: Grzebiące (Galliformes) Rodzina: Kurowate (Phasianidae)
wygląd	Kuropatwę najczęściej obserwujemy gdy żeruje, bądź przemieszcza się idąc. Rzadko kojarzy się te ptaki w locie. Kuropatwa przypomina niedużą kurę, lub perliczkę. Ogon krótki, ciało pękate, szyja krótka. Jej ubarwienie to mieszanka kolorów piaskowych, szarości i brązów. Kolory te bardzo dobrze maskują ptaki w terenie pól i łąk. Jednak, gdy przyjrzymy się kuropatwom z bliska, wówczas zauważymy, ze grzbiet i skrzydła są brązowe, upstrzone czarnymi i białymi kreseczkami. Pierś i boki ciała są popielate. Dodatkowo po bokach ciała zaobserwujemy charakterystyczne dla tego gatunku brązowe pręgi, utworzone z prążków występujących na każdym piórze. Na brzuchu ciemnobrązowa plama na kształt podkowy, u samic może być mniejsza. Podgardle, boki głowy i czoło są pomarańczowe. Cecha ta wyostrza się z wiekiem. Samica podobna do samca. Drobne cechy upierzenia różniące obie płcie, są widoczne tylko z bliska. Młode ogólnie brązowe, pstrokate, w czarne i białe kreseczki. Kuropatwa ma zaokrąglone skrzydła, co widać u ptaka w locie. Dziób u tego gatunku jest krótki, ostry, górna szczęka większa od dolnej i lekko zagięta do dołu. Kolor szary. Nogi beżowe. Dwa razy do roku wymieniana jest szata. Wiosną ze spoczynkowej na lęgową, następnie jesienią z lęgowej na spoczynkową. Zmiany nie są duże i widoczne tylko z bliska i dotyczą plam na głowie samca i samicy.
występowanie	Prawie cała Europa, poza strefą najcieplejszego klimatu i Półwyspu Skandynawskiego. Gatunek osiadły. W Polsce kuropatwa występuje prawie wszędzie, za wyjątkiem wysokogórskich partii kraju. Liczna, lub miejscami średnio liczna, w ostatnich kilkudziesięciu latach zauważono spadek liczebności tego gatunku. Przebywa na terenach otwartych, polach. Mniej liczna na łąkach i nieużytkach podmiejskich.
pokarm	Pierścienice, owady, nasiona chwastów, delikatne pędy i listki młodych roślin (ozimina, rzepak). Kuropatwa rozgrzebuje mrowiska, aby dostać się do larw mrówek, wygrzebuje pędraki spod ziemi, zbiera dorosłe owady z liści. Zimą chętnie zjada wysypywane nasiona zbóż.
gniazdo	Samica pod koniec kwietnia lub w maju wygrzebuje dołek w piasku, w miejscu osłoniętym przez trawy czy koniczynę. Dołek jest wyściełany dokładnie suchymi trawami. Jaja barwy oliwkowej są składane codziennie po jednym do liczby 22-22 sztuk. Wysiadywanie rozpoczyna się po zniesieniu ostatniego jaja i trwa do 24 dni. Samica przy zagrożeniu nie schodzi z gniazda, ryzykując tym samym życie, np. w okresie koszenia. Samiec w tym czasie pilnuje terenu. Pisklęta – zagniazdowniki – tuż po wykluciu całym stadkiem podążają za rodzicami. Już po dwóch tygodniach potrafią latać. Opieka nad młodymi polega na chronieniu ich i wskazywaniu pokarmu. Pisklęta od początku same pobierają i zdobywają pokarm. Pod koniec lata wszystkie pary z okolicy łączą się w stadka. W razie utraty lęgu, zniesienie jest powtarzane.
ochrona	Kuropatwa nie podlega ochronie gatunkowej. Podlega prawu łowieckiemu. Według Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz U z 2004 r. Nr 220,poz. 2237 ze zm.) kuropatwa może być przedmiotem handlu, tylko jeśli została legalnie upolowana. Zagrożenia: Gatunek ten stanowi dużą część bazy pokarmowej lisów i jego liczebność zależna jest od zagęszczenia lisów w okolicy. Również srogie zimy i mokre wiosny dziesiątkują ptaki. Likwidacja miedz i zakrzywień śródpolnych, a także zalesianie terenów porolnych sprzyjają spadkowi liczebności kuropatwy.
uwagi	Kuropatwa często przebywa w pobliżu gospodarstw wiejskich i jest ptakiem bardzo dobrze znanym rolnikom. Zimą chowa się przed śniegiem i wiatrem w specjalnie przygotowywanych dla niej szałasach z gałęzi i siana. W miejscach takich również wysypuje się dla kuropatw zboże. Jest to gatunek łowny. W obwodach łowieckich, gdzie pozyskuje się kuropatwę, silnie jest redukowane pogłowie lisa, w celu zachowania odpowiedniej liczby ptaków. Samica wodząca młode, w sytuacji zagrożenia, gdy zbliża się drapieżnik, udaje chorą. Potykając się, udając, że ma złamane skrzydło zwraca na siebie uwagę drapieżnika. Oddala się jednocześnie od piskląt, natomiast drapieżnik sądząc, że trefił na łatwa ofiarę podąża za nią. Gdy samica oddali się na bezpieczną odległość, zrywa się o odlatuje, zostawiając drapieżnika poza zasięgiem piskląt.
biologia	Kuropatwa to gatunek stadny, związany z polami. Najliczniej spotykana w terenie, gdzie pola poprzecinane są miedzami i ugorami. Stada kuropatw liczą od kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk. W okresie lęgowym ptaki dzielą się w pary. Na terenach otwartych żeruje, wyprowadza lęgi, spędza zimę. Jest to gatunek wrażliwy na silne mrozy. W czasie srogich zim brak pokarmu dziesiątkuje całe stada. Pisklęta natomiast zdychają w bardzo deszczowe wiosny. Jest to ptak naziemny, zachowujący wszelkie cechy grzebiących (niegdyś kuraków). Palcami zaopatrzonymi w ostre pazury przegrzebuje ziemię w celu zdobycia pokarmu, czy po to, żeby uzyskać piaskową nieckę, w której chętnie zażyje kąpieli piaskowej. Kuropatwy bardzo rzadko wzbijają się do lotu. Wolą uciekać biegnąc i tylko w ostateczności podlatują kilka metrów. Również nigdy nie siadają na wzniesieniach, drzewach, czy kamieniach. Całe stadka biegają to tu to tam, wykorzystując często drogi przebiegające przez pola. Kuropatwa odzywa się przeciągłym kirrryk, kirryk. Spłoszone stado wykrzykuje trip triptrip. Samiec na przełomie lutego i marca (w zależności od pogody) rozpoczyna toki, przed samicą. Biega wokół samicy z nastroszonymi piórami, ze skrzydłami odchylonymi do przodu, pokrzykując przy tym. Bywa, że dwa samce bija się ze sobą o ten sam teren.
piśmiennictwo