Rzeki, źródła i kanały

Ciek płynie po terenie Pojezierza Olsztyńskiego.

Harmonia budowli hydrotechnicznych z przepiękną przyrodą ...
Kanał zaprojektowano by stworzyć drogę wodną z Krainy Wielkich Jezior Mazurskich do Bałtyku, uzyskać tanią energię wodną i osuszyć kilkanaście ha łąk. Woda odprowadzana miała być na północ do rzeki Pregoły.
Projekty czyniono już w 1862 roku, budowę rozpoczęto na bazie niemieckich projektów w 1911 roku. W czasie wojny prace przerwano, by wznowić je w 1934 roku. Po 6 latach intensywnych robót prace ustały ostatecznie, kiedy to Mazury stały się "polskie". Zapewne ze względów politycznych, pogrążono duże szanse ukończenia kanału, gdyż część budowli leżała po stronie polskiej, a część po stronie byłego Związku Radzieckiego (... tak tego, który czego się nie dotkną to "naprawił") ...
Aby dysponować stałym i pewnym poziomem wody w misach Wielkich Jezior, wciągnięto do tego systemu rzekę Krutynię (zbudowano śluzy za jeziorem Zyzdrój i Mokre) i Sapinę (zbudowano śluzę za jeziorem Gołdapiwo).
Całkowita długość Kanału Mazurskiego to 51,3 km (w Polsce 22 km), mierzona od Mamerek (cypla Zwierzynieckiego Rogu jeziora Przystań będącego zatoką Mamr) do rzeki Łyny poza naszą granicą. Różnica poziomów między jeziorem Mamry a rzeką Łyną wynosi 111,2 m. W okolicy jeziora Rydzówka szerokość kanału wynosi 20 m, a głębokość około 1,5 m. Na całej długości budowli jest 10 śluz i 2 jazy walcowo-ruchowe, betonowe, ręcznie napędzane (jeden na 3,3 km w Leśniewie i na 9 km w Guji). Ponadto postawiono 8 mostów drogowych, 3 kolejowe, mnichy, przepusty i syfony. Przy śluzach stawiano budynki mieszkalne ze strażnicami, przeznaczone dla obsługi (w Przystani, Piaskach i Długopolu).W naszym kraju jest 5 śluz:

• na 3,3 km w Leśniewie
  • na 5,2 km śluza Leśniewo Górne - gł. 21 m, szer. 7,5 m, dł. 46 m, spadek 16,8 m - niedokończona.
  • na 5,7 km śluza Leśniewo Dolne - gł. 20 m, szer. 7,5 m, dł. 46 m, spadek 16,8 m - niedokończona.
• na 9,3 km w Piaskach śluza Guja - dł. 46 m (52 m), szer. 7,5 m (7,7 m), spadek 10,3 m (9,9 m), napęd ręczny wrót górnych i dolnych, na dolnej śluzie jest most drogowy - szosa prowadzi do Leśniewa. Budowla dokończona i udostępniona do zwiedzania, powyżej, przed Leśniewem usypana jest grobla w poprzek kanału. Od stycznia 1985 roku obiekt ten jest w wykazie chronionych.
• na 14,5 km w Bajorach - dł. 45,5 m, szer. 7,5 m - niedokończona.
• na 18,8 km w Długopolu - dł. 45,5 m, szer. 7,5 m - niedokończona.

Żródła danych
- S. Siemiński. Wilczy Szaniec i Mazury północne - Przewodnik.
- S. Maciejewski. Jaćwieź Nr 4/1998 - Kanał donikąd.

Rzeka przepływa przez Grodziczno. Charakteryzuje się dużym spadkiem.

Wędkarstwo (ichtiofauna rzeki to w większości szczupaki, wzdręgi, klenie, krąpie, ukleje i kiełbie. Odcinkami występuje okoń. Utrzymuje się też trochę płoci).
Dno silnie zarośnięte roślinnością podwodną.