Obszary chronione

Rezerwat krajobrazowo - florystyczno-faunistyczny, powierzchni 605,48 ha. Rezerwat chroni zróżnicowane ekosystemy leśne, torfowiskowe i wodne. Ochroną objęto płytkie, zarastające jezioro Pierwos, strumienie Pierwos i Garciankę oraz ujściowy odcinek rzeki Krutyni, gdzie występują rzadkie rośliny i zwierzęta.

Występuje tu wiele starych drzew, z których na uwagę zasługują dęby (o obwodzie powyżej 3 m). Z rzadkości florystycznych wymienić można: wielosił błękitny - roślinę północną oraz bardzo rzadki mech Paludella squarrosa.

Spotkać tu można tak rzadkie w kraju zwierzęta, jak: bielika, orlika krzykliwego, puchacza czy wilka, a w okresie jesienno-zimowym na strumieniu Pierwos zaobserwować można interesującego ptaka rzek górskich i wyżynnych - pluszcza.

Rezerwat o nazwie "Piekiełko" utworzono na mocy rozporządzenia Wojewody Warmińsko-Mazurskiego w listopadzie 2001 roku.

Obszar w granicach rezerwatu cechuje się wysokimi walorami przyrodniczymi. Przełomowy odcinek rzeki Wel o znacznym spadku i krętym nurcie ze stromymi zboczami doliny i licznymi bocznymi dolinkami erozyjnymi i źródliskami nadaje temu miejscu podgórski charakter.

O wysokiej wartości szaty roślinnej świadczy występowanie tu 342 gatunków roślin w tym 301 roślin naczyniowych, 19 spośród nich objętych jest ochroną prawną:

• 9 pod ochroną ścisłą: pluskwica europejska, Cimicifuga europae, wawrzynek wilczełyko Daphne mezerum, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, gnieźnik leśny Neottia nidus-avis, storczyk krwisty Dactylorhiza majalis, storczyk krwisty Dactylorhiza incarnata, bluszcz pospolity Hedera helix powężnica Peltigera polydactyla, szmaciak gałęzisty Sparosis crispa.
• 10 gatunków pod ochroną częściową: kopytnik pospolity Asarum europaeum, marzanka wonna Galium odoratum, konwalia majowa Convallaria majalis, kruszyna pospolita Frangula alnus, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, turówka leśna Hierochloe austarlis, paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, pierwiosnak lekarsaka Primula veris, porzeczka czarna Ribes nigrum, kalina koralowa Viburnum opulus.

W nurcie rzeki występuje krasnorost Hildenbrandia rivularis, w miejscach wysięku wody manna Glyceria nemoralis, na wywierzyskach wokół rzeki oleśnik górski Libanoctis montana. Inne rzadkie gatunki to: bniec czerwony Melandrium rubrum, szczyr trwały Mercurialis perennis, świerząbek orzęsiony Chaerophyllum aromaticum, kokorycz pusta Corydalis cava, kokorycz pełna Corydalis solida, kokorycz wątła Corydalis fabacea, łuskiewnik różowy Lathrea squamaria.

Szczególną uwagę zwracają bogate populacje turówki leśnej Hierochloe australis, oleśnika górskiegoLibanoctis montana i Hildenbrandia rivularis.

Zidentyfikowano tu 23 zbiorowiska roślinne (6 leśnych i zaroślowych oraz 17 nieleśnych). Najbardziej typową cechą szaty roślinnej jest obecność zespołu Aceri-Tllietum nazywanego grądem zboczowym lub lasem klonowo-lipowym. Jego fitocenozy skupiają się w najbardziej stromych partiach zboczy doliny Welu. Zespół jest wyjątkowo bogaty w gatunki na południowym zboczy doliny i ma charakter naturalny.

Pod względem geomorfologicznym obiekt położony jest na wysoczyźnie morenowej gdzie z pisaków gliniastych i glin powstały żyzne gleby brunatnoziemne. O wysokich walorach Piekiełka świadczą unikalne w skali makroregionalnej cechy krajobrazu leśno-dolinnego. Najbardziej wartościowymi są jednostki krajobrazowe obejmujące dno rynny subglacjalnej, zbocza rynny polodowcowej i doliny Welu, oraz równiny teras rzecznych, a także dolinki i nisze źródliskowe. Rzeka Wel jest jednym z najważniejszych dopływów Drwęcy, która jest objęta ochroną rezerwatową i chroni tarliska pstrąga, trocie, łososia i certy. Duża część populacji tych gatunków odbywa tarło w górskich odcinkach rzeki Wel, licznie notowany jest tu pstrąg potokowy, napotkać można także lipienia.

Spośród ornitofauny notowany zimą jest tu pluszcz, a regularnie bytuje zimorodek. Na łąkach przylegających do kompleksu leśnego żerują orlik krzykliwy i bocian czarny.


O wartości obiektu może świadczyć cytat z ekspertyzy W. Wysoty:

"Piekiełko cechuje się bardzo wysokimi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi. Stanowi on pod tym względem jeden z najbardziej, jeśli nie najbardziej cennych obiektów przyrodniczo-krajobrazowych na terenie województwa toruńskiego (przypis-obecnie Warmińsko-Mazurskiego) oraz Welskiego Parku Krajobrazowego"

Celem ochrony jest zachowanie doskonale wykształconego boru bagiennego o wzorcowej strukturze drzewostanu i składu gatunkowego roślinności zielnej typowej dla postaci "pomorskiej" tego zespołu. W runie rośnie bażyna czarna, borówka bagienna, modrzewnica zwyczajna, rzadko żurawina drobnolistkowa. Obrzeża boru bagiennego porasta brzezina bagienna.

"Parleskie Wzgórza" - użytek ekologiczny ustanowiony na mocy Rozporządzenia Nr 62 Wojewody Olsztyńskiego z dnia 28 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Olszt. Nr 17, póz. 213) zmienionego Rozporządzeniem Nr 1 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 11.01.1999 r. (Dz. Urz. Woj. Warm. - Maz. Nr 2, póz. 2). Obiekt zajmuje powierzchnię 244,54 ha. Użytek stanowi wyjątkowo ciekawy pod względem geomorfologicznym i przyrodniczym obszar wzgórz, morenowych. Obszar ten, widoczny z szosy Mrągowo-Olsztyn, stanowi niezwykle istotną wartość krajobrazowo - turystyczną regionu. O jego walorach krajobrazowych decyduje bogata rzeźba polodowcowa z ciągami wzgórz moreny czołowej pociętymi licznymi zagłębieniami terenowymi o urozmaiconej sieci hydrograficznej. Malowniczy krajobraz tworzy mozaika łąk, pastwisk, nieużytków i lasów z bogatą roślinnością kserotermiczną oraz roślinność bagienna zajmująca międzymorenowe obniżenia. Znacznie zróżnicowane siedliska i zespoły roślinne są ostoją wielu rzadkich gatunków ptaków oraz wpływa na bogactwo świata owadów. Użytek ekologiczny "Parleskie Wzgórza' i rezerwat przyrody "Piłaki" (poza terenem gminy Biskupiec) stanowi zamienne zlotowisko żurawi.

Na podstawie decyzji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa O/Olsztyn użytek ekologiczny "Parleskie Wzgórza" został przekazany w nieodpłatny zarząd na czas nieokreślony Zarządowi Mazurskiego Parku Krajobrazowego z/s w Krutyni.

Rezerwat leśny położony w gminie Obryte, na wschód od Pułtuska, utworzony w roku 1977 na powierzchni 6,28 ha. Obejmuje fragment typowego boru sosnowego, z dobrze wykształconym i charakterystycznym runem. Miejscami występuje tu bór mieszany z dużym udziałem dębu. Spośród wielu gatunków roślin typowych dla borów mieszanych, licznie spotykane są takie jak: widłaki, konwalia majowa, borówka czarna, borówka brusznica i wiele innych.

Rezerwat leśny utworzony w 1989 roku, aby chronić przepiękne lasy, położone na znacznej wysokości nad poziomem morza, na morenie czołowej lodowca. Powierzchnia to około 277 ha; znajduje się na terenie Wzgórz Piłackich.

Spotkać to można liczne wąwozy i doliny, które porasta las świerkowo-sosnowy z domieszką brzozy. Najwyższe miejsce w rezerwacie to 210 m n.p.m.

Chronione gatunki to: widłak jałowcowaty i tajęża jednostronna.