Strona główna - artykuły
Dodano: 24 grudnia 2008
Nie ma świąt Bożego Narodzenia bez choinki i nie ma choinki bez świerka. Czym świerk zasłużył sobie na to wyróżnienie?
Świerk może osiągać duże rozmiary i żyć bardzo długo. W puszczy Białowieskiej jeden z takich „smreczków” ma wysokość 55 m i wiek ok. 300 lat. Stare świerkowe lasy rosną też w Dolinie Miętusiej (las Wantule) i nad Morskim Okiem. Ich wiek oceniany jest nawet na 350 lat. Świerk kojarzony najczęściej z górami sięga tam granicy nieco ponad 2000 m. Lubi zimno i cała jego pokrój jest przystosowany do srogiego, śnieżnego klimatu. Gałęzie zwisające luźno dookoła pnia, tworzą stożek podobnie jak dach góralskiego domu. A tym samym śnieg zsuwa się po nich nie przeciążając korony i pnia. Kiedy sosny łamią się z trzaskiem pod ciężarem śniegu, świerki stoją dumnie.
Siedlisko świerka cechuje się chłodnym, wilgotnym powietrze i świeżą, gliniasto-piaszczystą glebą. To wysmukłe drzewo ma jednak swoją piętę achillesową. Korzenie świerka są płytko osadzone w podłożu i nie dają zbyt mocnej podporu jak w przypadku chociażby sosny. Ma on też innych wrogów: kornika, cetyńce, brudnicę mniszkę czy przędziorki sosnowce, które powodują zmianę zabarwienia i opadanie igieł. Smreczek jest wrażliwy na miejskie zanieczyszczenia ustępując pod tym względem tylko jodle. Za to, do pewnego wieku znosi strzyżenie i najlepiej nadaje się na przeciwśnieżne żywopłoty.
Świerk słynie z bardzo rezonansowego drewna, które używa się na przykład do budowy instrumentów musycznych. Osławiony Stradivarius jest wykonany z czeskiego świerka. Ludzie nauczyli się też wykorzystywać nawet tak niepozorne części smreczka jak igły. Uzyskany z nich olejek działa wykrztuśnie. Igły wraz z pączkami są ulubionym zimowym przysmakiem głuszców. Żywica też znalazła swoje przeznaczenie i wyrabia się z niej w medycynie plastry i maści rozgrzewające a także terpentynę, która ma szerokie zastosowanie. Od rozpuszczalnika farb np. w plastyce, przez wyrób past do obuwia, do środka powodującego przekrwienie w leczeniu min. odmrożeń. Nie marnują się również szyszki, bo ich nasionami żywią się krzyżodzioby świerkowe i wiewiórki.
Czy kiedyś zastanawialiśmy się dlaczego stroimy choinkę? Skąd ten zwyczaj? Po Podhalu krąży taka legenda: otóż tatrzański niedźwiedź chcąc czymś obdarować narodzonego Jezusa złamał świerk i powędrował do stajenki. Smreczek ciężki był, więc niedźwiedź ciągnął go po śniegu. Przeszedł przez strumyk i zamoczył drzewo. Do wilgotnego świerka przylgnął śnieg. Błyszczący teraz przecudnie smreczek spodobał się ptakom i rybom. Wskoczyły więc na jego gałęzie i z tak przystrojoną choinką niedźwiedź wkroczył do żłobka.
Do dziś, ozdabianie choinki bombkami, łańcuchami, lampkami i łakociami należy do najprzyjemniejszych momentów świąt. Z pewnością świerk zasłużył sobie na to, by zostać wybranym na świąteczną choinkę, choć nieraz bywa to jego zgubą.
Wróć do listy artykułów
Świerk może osiągać duże rozmiary i żyć bardzo długo. W puszczy Białowieskiej jeden z takich „smreczków” ma wysokość 55 m i wiek ok. 300 lat. Stare świerkowe lasy rosną też w Dolinie Miętusiej (las Wantule) i nad Morskim Okiem. Ich wiek oceniany jest nawet na 350 lat. Świerk kojarzony najczęściej z górami sięga tam granicy nieco ponad 2000 m. Lubi zimno i cała jego pokrój jest przystosowany do srogiego, śnieżnego klimatu. Gałęzie zwisające luźno dookoła pnia, tworzą stożek podobnie jak dach góralskiego domu. A tym samym śnieg zsuwa się po nich nie przeciążając korony i pnia. Kiedy sosny łamią się z trzaskiem pod ciężarem śniegu, świerki stoją dumnie.
Siedlisko świerka cechuje się chłodnym, wilgotnym powietrze i świeżą, gliniasto-piaszczystą glebą. To wysmukłe drzewo ma jednak swoją piętę achillesową. Korzenie świerka są płytko osadzone w podłożu i nie dają zbyt mocnej podporu jak w przypadku chociażby sosny. Ma on też innych wrogów: kornika, cetyńce, brudnicę mniszkę czy przędziorki sosnowce, które powodują zmianę zabarwienia i opadanie igieł. Smreczek jest wrażliwy na miejskie zanieczyszczenia ustępując pod tym względem tylko jodle. Za to, do pewnego wieku znosi strzyżenie i najlepiej nadaje się na przeciwśnieżne żywopłoty.
Świerk słynie z bardzo rezonansowego drewna, które używa się na przykład do budowy instrumentów musycznych. Osławiony Stradivarius jest wykonany z czeskiego świerka. Ludzie nauczyli się też wykorzystywać nawet tak niepozorne części smreczka jak igły. Uzyskany z nich olejek działa wykrztuśnie. Igły wraz z pączkami są ulubionym zimowym przysmakiem głuszców. Żywica też znalazła swoje przeznaczenie i wyrabia się z niej w medycynie plastry i maści rozgrzewające a także terpentynę, która ma szerokie zastosowanie. Od rozpuszczalnika farb np. w plastyce, przez wyrób past do obuwia, do środka powodującego przekrwienie w leczeniu min. odmrożeń. Nie marnują się również szyszki, bo ich nasionami żywią się krzyżodzioby świerkowe i wiewiórki.
Czy kiedyś zastanawialiśmy się dlaczego stroimy choinkę? Skąd ten zwyczaj? Po Podhalu krąży taka legenda: otóż tatrzański niedźwiedź chcąc czymś obdarować narodzonego Jezusa złamał świerk i powędrował do stajenki. Smreczek ciężki był, więc niedźwiedź ciągnął go po śniegu. Przeszedł przez strumyk i zamoczył drzewo. Do wilgotnego świerka przylgnął śnieg. Błyszczący teraz przecudnie smreczek spodobał się ptakom i rybom. Wskoczyły więc na jego gałęzie i z tak przystrojoną choinką niedźwiedź wkroczył do żłobka.
Do dziś, ozdabianie choinki bombkami, łańcuchami, lampkami i łakociami należy do najprzyjemniejszych momentów świąt. Z pewnością świerk zasłużył sobie na to, by zostać wybranym na świąteczną choinkę, choć nieraz bywa to jego zgubą.
Wesołych Świąt
Mariusz Tkacz
Mariusz Tkacz
